در روزگاری که پیام‌ها در لحظه جابه‌جا می‌شوند، ۱۷ مهرماه مصادف با روز جهانی پست، یادآور اصالت ارتباط انسانی در صنعتی است که از دل تاریخ برخاسته و در مسیر تحول فناوری، زنده و پویا مانده است.
به گزارش هیچ یک _ پست قدمتی طولانی در جوامع بشری برای ایجاد ارتباط داشته و از کهن‌ترین و گسترده‌ترین نوع ابزار ارتباطی بین مردم یک کشور با ساکنان سرزمین‌ها و مناطق جهان محسوب می‌شود.
نهم اکتبر مصادف با ۱۷ مهر، روز جهانی پست نامگذاری شده که علت آن سالروز امضای قرارداد برن و تشکیل اتحادیه کل پست در «برن» سوئیس است. اتحادیه پستی جهانی به عنوان یک سازمان بین‌المللی در سال ۱۸۷۴ میلادی یعنی حدود ۱۵۰ سال قبل توسط ۲۲ کشور تاسیس شد که از جمله قدیمی‌ترین سازمان‌های بین‌المللی به شمار می‌رود. اولین کنگره در سال ۱۸۷۴ به دعوت کشور سوئیس و بر اساس طرح هانریش فن استفان، مدیر کل پست کنفدراسیون آلمان برگزار شد که منجر به ایجاد “اتحادیه عمومی پست” شد. نام این اتحادیه در دومین کنگره پستی که در سال ۱۸۷۸ در پاریس برگزار شد به “اتحادیه پستی جهانی ” تغییر یافت.
با تاسیس سازمان ملل متحد، این اتحادیه به عنوان یکی از آژانس‌های تخصصی آن تعیین شد. این اتحادیه قوی‌ترین ومنسجم‌ترین تشکیلات جهانی است که وظیفه مشاوره، هماهنگی، تقویت و ارتقاء کیفیت خدمات پستی وحفظ وحدت بین کشورهای عضو در یک قلمرو واحد پستی در شبکه عظیم جهانی را به عهده دارد که درنهایت ایران در سال ۱۸۷۷ به عضویت این اتحادیه درآمد.
نخستین گام‌های پست در ایران
با نگاهی به تاریخ کشورمان می‌توان دریافت، فعالیت پست در ایران از سابقه طولانی برخوردار است به طوری برخی کارشناسان می‌گویند ایرانیان برای نخستین بار در جهان در دوره هخامنشیان به تأسیس واحد رسمی پست تحت عنوان چاپارخانه اقدام کردند و از طریق آن به وسیله اسب‌های تندرو تمام اخبار، گزارشات و مکاتبات دولتی بین پایتخت با سایر ایالات انجام می دادند. این اسب‌ها در جاده‌هایی موسوم به «راه شاهی» تردد می‌کردند و در فاصله هر ۲۴ کیلومتر یک چاپارخانه قرار داشت که شخص چاپار پس از تعویض اسب خود با اسبی تازه‌نفس به راهش ادامه می‌داد.
تا پیش از سال ۱۲۵۸، پست در ایران به صورت یک اداره بود و تمامی امور پستی توسط آن انجام می‌شد تا اینکه دستور تأسیس وزارت پست از سوی ناصر الدین شاه قاجار صادر شد. با گذشت زمان پست تکامل یافت و با پیروزی انقلاب اسلامی شیوه‌های ارائه خدمات پستی از لحاظ کمی وکیفی ارتقاء و سرویس‌های نوین و تنوع مانند پیشتاز، صندوق شخصی و پست اکسپرس افزوده شد.
در حال حاضر پست تنها یک سازمان دولتی ساده برای جابجایی مرسولات نیست بلکه شبکه‌ای گسترده و پیچیده است که روزانه حدود ۳۰۰ هزار کیلومتر حمل‌ونقل را مدیریت می‌کند. بنابراین این صنعت از فناوری غافل نمانده و همپای سایر کشورها در مسیر تحولات و استفاده از فناوری‌های به روز قدم بر می‌دارد.
از رشد ترافیک مرسولات تا هوشمندسازی صنعت پست
طبق آخرین آمار، در یک سال اخیر ترافیک کل مرسولات به ۳۰۲ میلیون و ۹۵۷ هزار و ۳۹۶ مرسوله رسیده که نسبت به ۲۸۲ میلیون و ۷۳۸ هزار و ۲۹۰ مرسوله در مدت مشابه قبل، نشان از رشد ۷.۲ درصدی و ترافیک مرسولات ثبتی رشد ۳.۲ درصدی، ترافیک مرسولات تجارت الکترونیک رشد ۲۱ درصدی و ترافیک مرسولات سرویس‌های الکترونیکی رشد ۳۸.۶ درصدی داشته است.
همچنین استقرار سیستم‌های سورتینگ هوشمند برای تجزیه خودکار مرسولات به جای تجزیه دستی در سال‌های اخیر مورد تأکید قرار گرفت به طوری اکنون تعداد این سیستم از ۸ عدد در ۵ استان به ۱۲ عدد در ۸ استان رسیده است و می‌تواند تأثیر قابل توجهی در کاهش بی نظمی ناشی از خطای انسانی در تجزیه مرسولات، افزیش نقاط تجزیه و امکان خوانش آدرس های دست‌نویس داشته باشد.
البته سیستم قبول و توزیع مرسولات در صندوق‌های پستی هوشمند نیز در سال‌های اخیر پیاده‌سازی شده است که گامی مهم در راستای ارتقای کیفیت خدمات پستی و پاسخ‌گویی به نیازهای مشتریان نیز محسوب می‌شود چون در شرایطی که مشتریان در محل حضور ندارند راهکار مناسبی برای توزیع مرسولات است. براساس اعلام مسئولان رتبه ایران در بین ۱۷۴ کشور عضو اتحادیه پستی رشد ۱۴ پله ای داشته و از رتبه ۵۲ به ۳۷ ارتقاء یافته است.
روز جهانی پست که امسال با شعار خدمات محلی و دسترسی جهانی با حضور مسئولان حوزه ارتباطات برگزار می‌شود، یادآور اهمیت شبکه‌ای است که زندگی روزمره، اقتصاد و ارتباطات انسانی را به هم پیوند می‌دهد و از ستون‌های اساسی در تعاملات اجتماعی و تجاری در کشور است.
بدون شک پست، فراتر از خدمت انتقال مرسولات، نقش راهبردی در شبکه اطلاعات و داده‌های ملی ایفا می‌کند. این نهاد با جمع‌آوری، طبقه‌بندی و مدیریت داده‌ها، بستری کلیدی برای توسعه خدمات هوشمند، حکمرانی دیجیتال و اقتصاد مبتنی بر فناوری فراهم می‌آورد و درهمین حال، حلقه اتصال مردم با فرصت‌های ملی و جهانی است.
