ایران در حال تجربه یکی از بزرگ‌ترین تحولات زیرساختی تاریخ خود است؛ پروژه‌ای ملی که با اتحاد اپراتورها و سرمایه‌گذاری میلیاردی، خانه‌ها و کسب‌وکارها را از کابل‌های مسی قدیمی رها کرده و به بستر پُرسرعت و پایدار فیبر نوری می‌برد تا سرعت، کیفیت و آینده ارتباطات در کشور دگرگون شود.
به گزارش هیچ یک _ در دنیایی که هر ثانیه ارزشمند است، کابل‌های مسی دیگر نمی‌توانند بار سنگین نیازهای دیجیتال را بر دوش بکشند. آینده اینترنت، از شیشه و نور ساخته شده است؛ همان چیزی که در جهان با نام فیبر نوری شناخته می‌شود.
این رشته‌های باریک شیشه یا پلاستیک، داده‌ها را نه با الکترون، که با پالس‌های نور منتقل می‌کنند. نتیجه چه می‌شود؟ سرعتی نزدیک به سرعت نور، پهنای باندی بی‌نظیر و تجربه‌ای پایدار که حتی در مسیرهای طولانی افت نمی‌کند.
فیبر نوری فقط فناوری نیست؛ انقلابی است در نحوه اتصال انسان‌ها به جهان. در نسخه‌های FTTH، فیبر تا درِ منزل شما می‌آید و اینترنت چند گیگابیتی را تحویل می‌دهد. در مدل‌های FTTB و FTTC، کسب‌وکارها و محله‌ها به سرعتی دسترسی پیدا می‌کنند که برای ویدئوهای ۸K، بازی‌های آنلاینِ بدون لگ و زیرساخت‌های هوش مصنوعی لازم است.
اما راه رسیدن به این آرزو آسان نیست. اجرای شبکه فیبر نوری در ایران، با هزینه‌های سنگین تجهیزات، حفاری‌های شهری و نیاز به هماهنگی شهرداری‌ها گره خورده است. در کنار این، تامین تجهیزات بومی هم چالشی جدی است؛ هرچند کارخانه‌هایی در کشور قطعات کلیدی مانند کابل و میکروداکت را تولید می‌کنند، اما بخش‌هایی همچون چیپ‌ست مودم هنوز وابسته به واردات‌اند.
با وجود همه این چالش‌ها، حرکت جهانی به سمت پوشش کامل فیبر نوری بی‌وقفه ادامه دارد، چون آینده تکنولوژی، از هوش مصنوعی گرفته تا اینترنت اشیاء، روی ستون‌های نور بنا خواهد شد. و پرسش بزرگ این است: ایران چقدر آماده ورود به این آینده است؟
بیست و هشتمین نمایشگاه الکامپ و فرصت حضور اپراتورها و شرکت های مخابراتی موجب شد تا موضوع توسعه خطوط فیبر نوری در سطح کشور، بار دیگر مورد بازنگری قرار گیرد، از نظر سید ستار هاشمی وزیر ارتباطات تا ورود هفت شرکت مخابراتی برای همراهی با این وزارتخانه.
جهش ۱۰۰ درصدی خطوط فیبر نوری
سید ستار هاشمی وزیر ارتباطات در حاشیه نمایشگاه الکامپ در گفت و گوی اختصاصی از جهش ۱۰۰ درصدی توسعه خطوط فیبر نوری در کشور خبر داد و گفت: ظرفیت استفاده و دسترسی مردم از این سرویس باید محور برنامه‌های توسعه قرار گیرد.
وی اعلام کرد: در دولت چهاردهم توسعه خطوط فیبر نوری با رویکرد اقتصادی و تمرکز بر افزایش کیفیت خدمات برای مشترکان دنبال می‌شود.
هاشمی در تشریح روند توسعه فیبر نوری، اظهار داشت: رویکرد ما این است که وجه اقتصادی توسعه فیبر نوری برای کاربران مورد توجه باشد؛ به این معنی که میزان استفاده مشترکان و ظرفیت جذب این سرویس در مدل‌های مختلف باید سنجیده شود.
وی افزود: مشوق‌هایی که برای شرکت‌های مخابراتی به منظور توسعه فیبر نوری در نظر گرفته‌ایم، فقط زمانی قابل استفاده هستند که اتصال با کیفیت مناسب برای مردم فراهم شود.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: در بازه زمانی اخیر که دستورالعمل‌ها و اسناد را به‌روزرسانی کرده‌ایم، شاهد رشد ۱۰۰ درصدی اتصال در کشور بوده‌ایم و این مسیر با جهشی قابل توجه ادامه خواهد یافت.
تعهد سنگین؛ هدفگذاری تامین فیبر نوری برای ۲ میلیون خانوار
بر اساس برنامه هفتم توسعه، قرار است تا پایان این دوره، فیبر نوری برای ۲۰ میلیون خانوار فراهم شود؛ معادل پوشش سراسری جمعیت ۸۰ میلیونی کشور. سهم صبانت در این نقشه، اتصال ۲ میلیون خانوار در ۱۰ استان است. تاکنون نیمی از این تعهد — یعنی یک میلیون خانوار — وارد فاز اجرایی شده و پروژه در ۲۴ شهر اصلی کلید خورده است. این مطلب را امیرحسین محب‌علی، معاون طرح و توسعه صبانت در جریان بازدید وزیر ارتباطات از غرفه این شرکت در نمایشگاه الکامپ اعلام کرد.
از ارومیه و خوی تا مراغه، از بوشهر و عسلویه تا پردیس و پرند و بخش‌هایی از کلان‌شهرها مثل اصفهان، شیراز، تبریز و کرج، ردی از فیبر صبانت دیده می‌شود؛ نوری که در سکوت از زیر خیابان‌ها عبور می‌کند تا خانه‌ها را به سرعتی تازه متصل کند.
در بازار مخابرات کشور، هفت اپراتور مجوز فعالیت دارند؛ شرکت مخابرات ایران به عنوان رهبر سنتی و ۶ اپراتور دیگر که اختیار ارائه خدمات تلفن ثابت، اینترنت، وایرلس، ماهواره‌ای و همراه را دارند؛ البته تنها در صورتی که اجرای هر سرویس توجیه اقتصادی داشته باشد.
محب‌علی، بی‌پرده می‌گوید بزرگ‌ترین مانع، هماهنگی با شهرداری‌ها است و توضیح می‌دهد: در دولت قبل، نقش شهرداری‌ها نادیده گرفته شد. در کلان‌شهرهایی مانند تهران، با ۲ هزار و ۲۰۰ کیلومتر فیبر موجود، اجرای جداگانه هر اپراتور یعنی حفاری‌های چندباره و اختلال ترافیکی. شهرداری‌ها باید زیرساخت موجود را به شکل بلندمدت، ۲۰ تا ۴۰ ساله، اجاره دهند و از سرمایه ملی محافظت کنند.
به گفته وی، اکنون مسیر تغییر کرده و اپراتورها قادر به مشارکت با شهرداری‌ها هستند؛ مدلی که در برخی کلان‌شهرها در حال اجراست.
اتحاد با مخابرات؛ پروژه «سوآپ»
محب‌علی اعلام‌کرد: ما شریک راهبردی شرکت مخابرات ایران در پروژه ملی FTTH هستیم؛ طرحی که همه خانه‌ها را به طور مستقیم به شبکه فیبر نوری وصل می‌کند. حتی شماره تلفن قدیمی مشترکین، بدون تغییر، روی این بستر کار می‌کند. هزینه این تحول، از جایگزینی سیم‌های مسی با فیبر تأمین می‌شود و مشترکان هیچ مبلغ اضافی پرداخت نمی‌کنند.
وی تاکید دارد که این شرکت بر قواعد سازمان تنظیم مقررات پایبند است؛ اولویت با تجهیزات تولید داخل. از میکروداکت تا فیبر، دست تولیدکنندگان داخلی پر است، اما در بخش اکتیو، وام‌دار واردات هستیم. در مودم خانگی هم به دلیل تیراژ بالا، برنامه انتقال فناوری و مونتاژ داخلی در حال بررسی است.
محب‌علی یادآور می‌شود که امنیت اطلاعات از لحظه ورود به بستر اینترنت آغاز می‌شود. اپراتور وظیفه حفاظت دارد، اما کاربر نهایی نیز باید در لایه شخصی خود، با رمزنگاری و اقدامات فنی، امنیت را جدی بگیرد.
از مسی تا نور؛ حرکت بی‌سابقه
همزمان، محمد جعفرپور، مدیرعامل مخابرات ایران، از آغاز فاز جدید مهاجرت کامل از کابل مسی به فیبر نوری خبر می‌دهد. پروژه‌ای که اکنون ۶۰۰ هزار مشترک را با سرعت هزار مگابیت بر ثانیه متصل کرده، در ۳۱ مرکز استان به طور همزمان در جریان است و با سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری، هدفش پوشش کامل کشور تا پایان دولت چهاردهم است.
وی با این توضیح سخنان خود را تکمیل می کند که با اجرای طرح سوآپ که اکنون در این شرکت در دست اجراست، بناست از محل تعویض سیم مسی با فیبر نوری هزینه اجرای این پروژه تامین شود و از همین رو مشترکان دیگر نیاز به پرداخت هزینه ندارند.
اتصال به فیبر نوری رایگان خواهد بود و مشترک تنها هزینه مودم را می‌پردازد.
جعفرپور وعده می‌دهد که مخابرات از زیان‌دهی خارج می‌شود و نقش پیشرو را در اینترنت خانگی و صنایع مختلف به عهده می‌گیرد؛ از خدمات ابری و کشاورزی تا بانکداری و رسانه.
آن‌گونه که مسئولان می گویند و وعده می‌دهند، بناست تا پایان برنامه هفتم توسعه، همه خانوارهای ایرانی به شبکه فیبر نوری متصل شوند و از خدمات، سرعت و کیفیت آن بهره گیرند.
