مدیریت اضطراب ورود به مدرسه؛ کلید موفقیت تحصیلی

 با آغاز سال تحصیلی، بسیاری از کودکان و والدین با چالش‌های تازه‌ای مواجه می‌شوند. ورود به فضای ناشناخته مدرسه، روبه‌رو شدن با معلمان جدید، آشنایی با قوانین متفاوت و برقراری ارتباط با همکلاسی‌ها، تجربه‌ای پر از محرک‌های تازه است. این وضعیت می‌تواند برای بسیاری از دانش‌آموزان اضطراب‌آور باشد.

به گزارش هیچ یک زندگی- شروع سال تحصیلی برای بسیاری از دانش‌آموزان، هم‌زمان با شور و هیجان یادگیری و البته اضطراب ناشی از ورود به محیطی تازه است. کلاس‌ها، قوانین جدید، همکلاسی‌های ناشناس و فضای متفاوت مدرسه، همگی می‌توانند کودک را با نگرانی‌هایی روبه‌رو کنند. اما اگر خانواده و مدرسه دست‌به‌دست هم دهند و فضایی امن و پیش‌بینی‌پذیر برای او فراهم کنند، همین اضطراب طبیعی می‌تواند به فرصتی ارزشمند برای رشد استقلال، اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های اجتماعی تبدیل شود.

در این خصوص خبرنگار ایرنازندگی با دکتر فرشته یاقوتی روانشناس، روان درمانگر کودک و نوجوان و مدرس دانشگاه به گفت وگو پرداخته است که در ادامه می خوانیم.

اضطراب؛ احساسی طبیعی در روزهای آغاز مدرسه

دکتر یاقوتی توضیح می‌دهد که بسیاری از والدین از دیدن اضطراب فرزندشان نگران می‌شوند و گمان می‌کنند این احساس نشانه ضعف یا مشکل رفتاری است، درحالی‌که اضطراب واکنشی طبیعی است که باید آن را پذیرفت.

اضطراب کودک واکنشی طبیعی است؛ آن را بپذیرید و با گفتگو، امنیت ایجاد کنیداو می‌گوید: بهتر است والدین به جای انکار یا سرزنش، اجازه دهند کودک درباره احساسش صحبت کند. همین گفت‌وگو می‌تواند سطح نگرانی را کاهش دهد و احساس امنیت بیشتری ایجاد کند.

پیش‌بینی‌پذیری؛ کلید کاهش نگرانی

به باور این روانشناس، کودکان زمانی آرامش بیشتری تجربه می‌کنند که بتوانند شرایط پیش رو را پیش‌بینی کنند. او توصیه می‌کند خانواده‌ها پیش از شروع مدرسه یا در روزهای نخست، کودکان را با محیط مدرسه آشنا کنند؛ بازدید کوتاه از کلاس، دیدن آبخوری یا دستشویی، آشنایی با مسیر بازگشت به خانه و حتی آماده کردن کیف و وسایل در خانه، همه به کودک کمک می‌کند تصویر روشنی از روز مدرسه داشته باشد. این آشنایی، اضطراب را قابل مدیریت می‌سازد.

نقش والدین؛ آرامش از خانه آغاز می‌شود

یاقوتی بر نقش محوری والدین در کنترل اضطراب تأکید می‌کند. به گفته او؛  اضطراب پدر یا مادر می‌تواند ناخواسته به کودک منتقل شود؛ حتی اگر آنها جملات آرامش‌بخش به زبان بیاورند، زبان بدن و لحن صدا اضطراب درونی را آشکار می‌کند.

او می‌گوید: خانواده باید ابتدا اضطراب خود را مدیریت کند، کوتاه و مثبت صحبت کنند و از توضیحات طولانی یا نگرانی‌های مکرر پرهیز کنند. کنترل بیش از حد، تنها اضطراب را بالا می‌برد.

حمایت در برابر کنترل

به باور این روان‌درمانگر، یکی از اشتباهات رایج والدین، حمایت افراطی است. برای مثال، جمع کردن کیف مدرسه به‌جای کودک، کمکی به او نمی‌کند بلکه استقلالش را تضعیف می‌سازد.

حمایت درست یعنی والد کنار کودک باشد، راهنمایی کند اما کار را به‌جای او انجام ندهدوی در ادامه توضیح میدهد: حمایت درست یعنی والد کنار کودک باشد، راهنمایی کند اما کار را به‌جای او انجام ندهد. کودک باید بداند هر زمان به کمک نیاز داشت، پدر و مادر در دسترس هستند، نه اینکه مسئولیت‌ها به‌طور کامل از دوش او برداشته شود.

خطر مقایسه کردن

او در ادامه به مقایسه کردن، خطای دیگر والدین اشاره کرد و گفت: جملاتی مثل ببین دوستت گریه نمی‌کند یا بقیه زودتر با محیط کنار آمدند، فشار روانی را بیشتر می‌کند. بهتر است والدین روی تلاش و پیشرفت همان کودک تمرکز کنند. هر قدمی، حتی کوچک، شایسته توجه و تحسین است.

 بعد از مدرسه؛ فرصتی برای پردازش احساسات

دکتر یاقوتی یادآور می‌شود که مدیریت اضطراب تنها به لحظه ورود به مدرسه محدود نیست. او می‌گوید: وقتی کودک به خانه بازمی‌گردد، زمان بسیار مهمی برای پردازش تجربه‌های روزانه است. والدین باید شنونده بدون قضاوت باشند. پرسیدن سؤال‌های باز مثل کدام لحظه برایت جذاب بود یا چه چیزی سخت بود، به کودک فرصت می‌دهد احساساتش را بیان کند. به گفته او، زمان پرسش نیز اهمیت دارد؛ بهتر است کودک استراحت کند و سپس گفت‌وگو آغاز شود.

شنیدن بدون اصلاح فوری

این مدرس دانشگاه توصیه می‌کند والدین به جای نقد یا توصیه‌های سریع، تنها شنونده باشند. اگر کودکی بگوید نمی‌دانستم با چه کسی بازی کنم، بهتر است والد بگوید می‌فهمم سخت بوده. تو چه کار کردی؟ این گفت‌وگو به او کمک می‌کند احساساتش را مرتب کند و راهکارهایی برای فردا بیابد.

مسئولیت‌های مدرسه

از نگاه دکتر یاقوتی، مدرسه نیز نقشی کلیدی در کاهش اضطراب دارد. مرور قوانین کلاس با روش‌های خلاقانه، ایجاد فضای شاد، برگزاری بازی‌های گروهی و فراهم کردن شرایط آشنایی میان دانش‌آموزان، همگی مؤثرند. او به نکته‌ای کمتر مورد توجه اشاره می‌کند: مسئله دستشویی رفتن. بسیاری از کودکان به دلیل نگرانی از این موضوع مضطرب می‌شوند. آشنایی با مکان دستشویی و اطمینان از امکان استفاده هر زمان که نیاز دارند، نقش زیادی در آرامش آنها دارد.

پرهیز از برچسب‌زنی

این روان درمانگر هشدار می‌دهد که در ماه‌های نخست مدرسه نباید شتابزده به کودکان برچسب‌هایی مانند اختلال یادگیری یا مشکل رفتاری زد. بسیاری از این واکنش‌ها ناشی از اضطراب طبیعی محیط جدید است و با گذشت زمان کاهش می‌یابد. تنها در صورت تداوم مشکلات باید به متخصص مراجعه کرد.

مدرسه؛ فرصتی برای تمرین زندگی

در پایان، دکتر فرشته یاقوتی مدرسه را دورانی طلایی برای تمرین زندگی می‌داند. او می‌گوید: کودک باید بیاموزد خودش مسائلش را حل کند و والدین تنها نقش تسهیلگر دارند، نه