متخصص طب سالمندان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره اینکه بیماری آلزایمر چگونه پیشرفت می‌کند، گفت: در مراحل اولیه این بیماری، افراد اغلب فراموشی و اشتباه در انجام کارهای روزمره را به حواس‌پرتی، لجبازی، افسردگی یا افزایش سن نسبت می‌دهند اما می توان با تغییر سبک زندگی می توان ابتلا به آن را کاهش داد.
مریم‌السادات میرزاده به مناسبت روز جهانی آلزایمر (۲۱ سپتامبر برابر ۳۰ شهریور ماه) ، در گفت و گو با هیچ یک درباره این بیماری اظهار کرد: آلزایمر، زوال عصبی پیشرونده است که به تدریج سلول‌های مغزی را تخریب می‌کند، این بیماری در ابتدا حافظه کوتاه‌مدت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به مرور زمان، توانایی‌های شناختی، عملکردهای اجرایی، زبان و حتی مهارت‌های پایه‌ای مانند غذا خوردن و راه رفتن را نیز درگیر می‌کند.
وی افزود: پیشرفت بیماری معمولاً تدریجی و در طول سال‌ها اتفاق می‌افتد، به همین دلیل، در مراحل اولیه، افراد اغلب فراموشی و اشتباه در انجام کارهای روزمره را به حواس‌پرتی، لجبازی، افسردگی یا افزایش سن نسبت می‌دهند.
مهم‌ترین علائم هشداردهنده اولیه چیست؟
متخصص طب سالمندان درباره مهترین علائم هشداردهنده اولیه بیماری آلزایمر اظهار کرد: فراموشی وقایع اخیر یا مکالمات مهم‌ترین علامت این بیماری است اما کاهش توانایی در انجام کارهایی که فرد پیش‌تر در آن‌ها مهارت داشته است، گم کردن اشیاء و ناتوانی در یافتن آن‌ها، دشواری در برنامه‌ریزی یا حل مسائل ساده، تکرار سؤالات یا جملات، تغییرات خلقی یا رفتاری مانند اضطراب و تحریک‌پذیری و سردرگمی در زمان یا مکان از دیگر علائم این بیماری است.
فراموشی وقایع اخیر یا مکالمات، کاهش توانایی در انجام کارهایی که فرد پیش‌تر در آن‌ها مهارت داشته و گم کردن اشیاء و ناتوانی در یافتن آن‌ها، مهم‌ترین علامت این بیماری است.عوامل خطر ابتلا به آلزایمر کدام‌اند؟
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران سن بالا، سابقه خانوادگی آلزایمر، بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و فشار خون بالا را از جمله عوامل خطر ابتدا به آلزایمر عنوان کرد و افزود: سبک زندگی کم‌تحرک، تغذیه ناسالم و مصرف سیگار، تروماهای روانی از کودکی تا بزرگسالی مانند از دست دادن عزیزان، مهاجرت، بازنشستگی، طلاق یا افسردگی مزمن، بی‌سوادی و سطح تحصیلات پایین از دیگر عواملی است که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
چگونه آلزایمر تشخیص داده می‌شود؟
به گفته میرزاده، با استفاده از ترکیبی از روش‌ها از جمله گرفتن شرح‌حال دقیق و انجام معاینه شناختی، استفاده از تست‌های حافظه و عملکرد ذهنی (مانند MMSE یا MoCA)، تصویربرداری مغزی (MRI یا CT برای رد سایر علل) و آزمایشات خون به منظور رد اختلالات متابولیک، تشخیص آلزایمر انجام می‌شود.
وی تاکید کرد: در موارد خاص نیز بررسی مایع مغزی – نخاعی یا PET scan نیز برای برخی بیماران انجام می‌شود.
آیا آلزایمر درمان دارد؟ گزینه‌های درمانی چیست؟
متخصص طب سالمندان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه در حال حاضر درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد، تاکید کرد: درمان قطعی وجود ندارد اما داروهایی برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و کنترل علائم تجویز می‌شود.
وی ادامه داد: پزشکان در این موارد از داروهای مهارکننده کولین‌استراز مانند دونپزیل و ریواستیگمین و داروهای آنتاگونیست گیرنده NMDA مانند ممانتین استفاده می کنند و در برخی موارد نیز از درمان‌های غیردارویی مانند توانبخشی شناختی، فعالیت‌های ذهنی و حمایت روانی استفاده می‌شود که بسیار مؤثر هستند.
آیا می‌توان از آلزایمر پیشگیری کرد؟ تفاوت فراموشی عادی با آلزایمر
میرزاده درباره روش‌های پیشگیری از آلزایمر با بیان اینکه پیشگیری کامل از این بیماری ممکن نیست، خاطر نشان کرد: اگرچه پیشگیری از این بیماری، قطعی و ممکن نیست اما می‌توان با تغییر سبک زندگی، خطر ابتلا را کاهش داد.
وی تاکید کرد: با فعالیت ذهنی منظم مانند مطالعه، حل جدول، یادگیری مهارت‌های جدید، ورزش منظم و تغذیه سالم از جمله رژیم غذایی مدیترانه‌ای، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، کلسترول بالا و حفظ ارتباطات اجتماعی و پیشگیری از افسردگی، می تواند از بروز علائم آلزایمر پیشگیری کرد.
متخصص طب سالمندان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطر نشان کرد: فراموشی عادی با افزایش سن طبیعی است و معمولا شامل فراموشی‌های جزئی و قابل یادآوری مانند فراموش کردن نام فرد و به خاطر آوردن آن پس از چند لحظه، می‌شود اما در آلزایمر، فراموشی مداوم، پیشرونده و همراه با اختلال در عملکرد روزانه است، برای مثال، فرد ممکن است مسیر خانه را گم کند یا نتواند نام اعضای خانواده را به یادآورد.
وی ادامه داد: فراموشی عادی معمولا با حفظ عملکرد کلی شناختی همراه است، در حالی که آلزایمر اختلالات چندوجهی در حافظه، زبان، تصمیم‌گیری و رفتار ایجاد می‌کند و نیاز به ارزیابی تخصصی دارد.
سن شایع ابتلا
این متخصص طب سالمندان افزود: آلزایمر معمولاً پس از ۶۵ سالگی بروز می‌کند، اما نوع زودرس آن ممکن است در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی نیز دیده شود و با افزایش سن، احتمال ابتلا به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
وی تاکید کرد: بر اساس منابع معتبر، ایجاد روال روزانه ثابت برای کاهش سردرگمی، فراهم کردن محیطی امن برای پیشگیری از زمین خوردن یا گم شدن، فعال نگه داشتن ذهن و بدن بیمار با فعالیت‌های ساده و لذت‌بخش، توجه به تغذیه مناسب و پایش وضعیت جسمانی می تواند در مراقبت از این بیماران موثر باشد.
میرزاده گفت: برقراری ارتباط آرام و حمایت‌گرانه مانند حفظ تماس چشمی و صحبت با صدای ملایم، تقویت عزت نفس و احترام به استقلال نسبی بیمار و آموزش به خانواده‌ها و استفاده از منابع حمایتی مانند انجمن آلزایمر و کلینیک‌های تخصصی طب سالمندی نیز می تواند در حمایت و مراقبت از این بیماران مناسب باشد.
بیماری آلزایمر به نام دکتر آلویس آلزایمر نامگذاری شده است، در سال ۱۹۰۶، دکتر آلزایمر متوجه تغییراتی در بافت مغز زنی شد که بر اثر یک بیماری روانی غیرعادی مرده بود، علائم وی شامل از دست دادن حافظه، مشکلات زبانی و رفتار غیرقابل پیش بینی بود.
