قلقلک دادن کودک، اگرچه در ظاهر رفتاری بی‌ضرر و سرگرم‌کننده به نظر می‌رسد، اما می‌تواند پیامدهای روانی، جسمی و رفتاری جدی داشته باشد.
به گزارش هیچ یک _ قلقلک دادن کودکان، از دیرباز به‌عنوان رفتاری سرگرم‌کننده و محبت‌آمیز شناخته شده است. بسیاری از والدین و مراقبان کودک تصور می‌کنند که خنده‌های کودک در حین قلقلک نشانه‌ی لذت و شادی است. اما مطالعات روان‌شناسی و علوم اعصاب نشان داده‌اند که این خنده‌ها اغلب واکنشی غیرارادی و ناشی از تحریک سیستم عصبی هستند، نه لذت واقعی.
خنده غیرارادی؛ واکنش عصبی نه رضایت
خنده در هنگام قلقلک، برخلاف تصور رایج، اغلب نتیجه‌ی تحریک گیرنده‌های حسی و فعال‌سازی سیستم عصبی خودمختار است. کودک ممکن است بخندد اما در واقع احساس ناراحتی یا ناتوانی کند. این خنده‌ها بیشتر شبیه واکنش‌های دفاعی هستند تا نشانه‌ی رضایت. به گفته‌ی متخصصان، قلقلک نوعی تحریک شدید است که می‌تواند باعث احساس خفگی، اضطراب و حتی حملات پانیک شود.
نقض حریم بدنی و نبود رضایت
یکی از مهم‌ترین دلایل پرهیز از قلقلک دادن کودک، نقض حریم بدنی اوست. کودک اغلب نمی‌تواند به‌درستی «نه» بگوید یا رفتار را متوقف کند، حتی اگر ناراحت باشد. این تجربه می‌تواند پیام اشتباهی به کودک منتقل کند: اینکه بزرگ‌ترها می‌توانند بدون رضایت او وارد فضای فیزیکی‌اش شوند. این موضوع در شکل‌گیری مفهوم «رضایت بدنی» و اعتماد به نفس کودک تأثیر منفی دارد
اثرات روانی و اضطراب
مطالعات نشان داده‌اند که قلقلک شدید یا مکرر می‌تواند باعث اضطراب، ترس و احساس ناتوانی در کودک شود. برخی کودکان حتی خاطرات ناخوشایندی از قلقلک در دوران کودکی دارند که با احساس تحقیر یا ترس همراه بوده است. این تجربه می‌تواند رابطه‌ی کودک با والد یا مراقب را خدشه‌دار کند و حس امنیت را کاهش دهد.
عوارض جسمی و تنفسی
قلقلک شدید ممکن است باعث مشکلات جسمی مانند گرفتگی عضلات، درد شکم، تهوع یا حتی اختلال در تنفس شود. در موارد نادر، واکنش‌های شدید مانند بی‌هوشی یا بی‌اختیاری ادرار نیز گزارش شده‌اند. پزشکان کودکان توصیه می‌کنند که از قلقلک به‌عنوان ابزار سرگرمی یا محبت‌ورزی استفاده نشود، به‌ویژه در کودکان حساس یا دارای اختلالات عصبی.
جایگزین‌های سالم
به‌جای قلقلک، می‌توان از روش‌های محبت‌آمیز و ایمن‌تری برای ارتباط با کودک استفاده کرد:
– در آغوش گرفتن با رضایت
– بازی‌های تعاملی و خلاقانه
– لمس ملایم دست یا مو با اجازه‌ی کودک
– گفت‌وگوی محبت‌آمیز و توجه به احساسات کودک
ایجاد فضای امن و قابل پیش‌بینی برای کودک، به رشد روانی سالم و تقویت اعتماد کمک می‌کند.
احترام به حریم بدنی کودک، توجه به نشانه‌های ناراحتی و جایگزینی این رفتار با روش‌های ارتباطی سالم‌تر، گامی مهم در تربیت آگاهانه و حمایت‌گرانه است. کودک باید بیاموزد که بدنش متعلق به خودش است و هیچ‌کس -حتی با نیت خوب- نباید بدون رضایت وارد آن شود.
