همدلی در خانواده؛ از درک دیدگاه‌ها تا ایجاد روابط عمیق‌تر

به گزارش هیچ یک زندگی- همدلی یکی از ارکان مهم در هر جامعه و خانواده است که منجر به بهبود ارتباطات، حل اختلافات و تقویت حس اعتماد و تعلق و تقویت  روابط اعضای خانواده میشود. همدلی به اعضای خانواده اجازه می‌دهد تا دیدگاه‌های یکدیگر را درک کنند و منجر به ارتباط مؤثرتر و پیوندهای عاطفی عمیق‌تر شود. همدلی همچنین با تشویق درک و راه‌حل‌های مشارکتی، به خانواده‌ها کمک می‌کند تا اختلافات را به طور سازنده‌تری مدیریت کنند.

برای درک بهتر جایگاه همدلی در خانواده با دکتر محمدرضا ایمانی، روانشناس خانواده و مدرس مهارت های اجتماعی به گفت وگو پرداختیم.

همدلی آغازی برای رابطه های درست و منصفانه

دکتر ایمانی در ابتدا به تعریف درست همدلی پرداخت و گفت: هر زمان بتوانیم احساست دیگران را درک کنیم و فهم درستی از آنچه در وجودشان اتفاق میافتد از طریق؛ زبان بدنشان، لحنشان، رفتارشان، کنایه هایی که بکار می برند بدون اینکه حتی با آنها صحبت کنیم، باعث می شود که ما یک رفتار همدلانه داشته باشیم. رفتار همدلانه کمک می کند که ما در بحث هوش هیجانی رابطه درست و منصفانه و بجایی را با دیگران داشته باشیم. این رفتار درست خود یک اتفاق خوب است یعنی ما برای هر نوع رفتار، خودمان را جای فرد دیگری قرار میدهیم، آن را پردازش می کنیم و متناسب با آن یک رفتار آگاهانه از خودمان بروز می دهیم.

انواع همدلی و روشهای آن

این روانشناس در ادامه به بیان انواع همدلی پرداخت و افزود: به طور کلی سه گونه همدلی وجود دارد؛ همدلی شناختی، عاطفی و دلسوزانه.

همدلی شناختی: ما توانایی درک دیدگاهها و احساسات دیگران را داریم بدون اینکه درگیری عاطفی با آنها داشته باشیم. حرف آنها را می فهمیم، موضوعات مختلف را درک می کنیم و بیشتر شنونده هستیم.

همدلی عاطفی: ما توانایی تجربه احساسات دیگران را به عنوان احساسات خودمان داریم  و به این صورت درگیری عاطفی پیدا می کنیم آنها را پردازش می کنیم، دستشان را می گیریم، با آنها صحبت می کنیم و بروز احساسات در این نوع همدلی وجود دارد.

همدلی دل سوزانه: در این نوع همدلی هر دو نوع شناختی و عاطفی وجود دارد، اما در اینجا عملکردی داریم که هم در گفتار و هم در رفتارمان کاملا بروز می کند. فردی که گریه می کند و ناراحتی دارد با او همراهی می کنیم و حتی با او اشک میریزیم و ممکن است اقداماتی انجام دهیم برای کمک کردن به او تا از بحران خارج شود. جنس این نوع همدلی کمی نزدیک به همدردی است و شکل عاطفی پیدا می کند که اقداماتی را در آن بروز می دهیم.

جایگاه همدلی در فعالیت های اجتماعی

ایمانی همدلی را نوعی فعالیت اجتماعی دانست که به ما کمک می کند تا روابط قوی تر و مناسب تری را از نظر روابط بین فردی با دیگران داشته باشیم. همدلی کمک می کند که شکل ارتباطات و ساختار ارتباطات جامعه ما منسجم تر، کامل تر، واقع بینانه تر، منصفانه تر و درست تر باشد.

ما در شرایط بحرانی و زمانیکه با مشکلات زیادی مواجه می شویم این نوع رفتارها می توانند به ما کمک کنند تا ساختار اجتماعی ما محکم تر و مناسبتر باشد و سبب می شود با درک مناسبتری نسبت به یکدیگر بتوانیم مسائل را پیش ببریم و به یکدیگر کمک کنیم.

راههای تقویت همدلی

این روانشناس خانواده برای ایجاد راههای تقویت همدلی به نکات زیر اشاره می کند:

درست گوش دادن : یکی از اساسی ترین و اصولی ترین مسائلی که با آن مواجه  هستیم گوش دادن فعال است. زمانیکه فردی در حال صحبت کردن است، مسائل و مشکلاتش را عنوان و دردسرها و موقعیتش را تشریح می کند، چنانچه ما کاملا آن را بشنویم و آن را درک کنیم در پس این شنیدن بتوانیم کمک لازم را انجام دهیم، او را همراهی کنیم یا راه حل مناسب را فراروی او قرار دهیم  همدلی تقویت می شود.

این گوش دادن فعال یک مهارت ارزشمند است، میتواند با تکان دادن سر، صحبت کردن، بازخورد دادن با کلمات فرد یا روش های دیگر صورت گیرد.

توجه به زبان بدن : توجه به زبان بدن نیز یکی دیگر از راههای تقویت همدلی است. افرادی که خجالتی هستند، مناعت طبع دارند یا کسانیکه مسائل و مشکلاتشان را نمی توانند بروز دهند، با استفاده از زبان بدنشان متوجه می شویم که آنها مسئله و مشکلی دارند که نمی توانند یا نمی خواهند راجع به آن صحبت کنند. بنابراین وقتی ما متوجه می شویم دستش را میگیریم، دستمان را روی شانه اش می گذاریم، نوازشش می کنیم با او صحبت می کنیم و از راههای مختلف به او کمک می کنیم تا آرامش و احساس امنیت کند و در پس این احساس امنیت با ما صحبت کند و ما کمک لازم را برای او انجام دهیم.

قرار دادن خود به جای دیگران: یکی از مسائل و مشکلاتی که ما با آن مواجه هستیم، معمولا خودمان را جای دیگران قرار نمی دهیم و قضاوت می کنیم که اگر ما بودیم این کار را می کردیم یا این کار را نمی کردیم. اما اگر به صورت واقعی بجای آن فرد باشیم و شرایط او را درک کنیم شاید رفتارهای آگاهانه و منصفانه تری داشته باشیم.

همدلی از طریق پرسیدن مشکلات : ما خیلی وقتها با افرادی مواجه هستیم که هیچ چیزی را بروز نمی دهند و ما واقعا نمیدانیم با چه مشکلاتی مواجه هستند. ممکن است فرزندانمان یا هر یک از عزیزان و اطرافیانمان باشد. وقتی از آنها سوال میپرسیم آنها را درگیر می کنیم و برای آنها فضایی را ایجاد می کنیم تا به راحتی بتوانند مشکلاشان را مطرح کنند و ما بتوانیم راهکارهای مناسب را برای آنها داشته باشیم.

مطالعه راهکار یادگیری همدلی

همچنین مدرس مهارت های اجتماعی یکی از راهکارهایی که کمک می کند، همدلی را یاد بگیریم و همدلی بیشتری داشته باشیم را مطالعه کتابها و فیلمهایی دانست که در رشد آگاهی ما نسبت به دیگران می توانند یاری دهنده باشند.

عوارض نبود همدلی در خانواده

دکتر ایمانی در پایان اظهارداشت: در درون هر خانواده معمولا گوش ندادن هر یک از زوجین به حرف یکدیگر یا گوش ندادن به حرف فرزندان، عدم برقراری ارتباط، نشنیدن صدا، بی توجهی کردن، نادیده گرفتن، تحقیرکردن، بی ارزش یا کم ارزش دانستن دغدغه ها یا مسائل آنها، موجب افزایش مشکلات درون خانواده و درون جامعه شده است. این امر باعث شده که ما در نظام خانواده با مسائل پیچیده ای مواجه باشیم. خیلی وقتها مشکلات درون خانواده مشکلات خیلی بزرگی نیست اما مشکلاتی است که تاثیرات خیلی زیادی را ایجاد می کند.

زمانی که ما فقر عاطفی داشته باشیم یا فشار روانی داشته باشیم یا از نظر عاطفی و احساسی نادیده گرفته شویم به تنگنا میرسیم و افکار و نشخوارهای عاطفی کاملا ما را از پا درمی آورد و نمی توانیم در آن رابطه باقی بمانیم و آسیب می بینیم. این مسئله در رابطه والدین و فرزندان و زوجین متاسفانه خیلی بروز پیدا می کند. شنیده شدن، تحسین کردن، تقدیر کردن، همکاری کردن، هم فکری کردن، صحبت کردن در باره این مسائل کمک می کند که مجاری ارتباطی در خانواده متصل شده، تقویت گردیده و بهتر شود و آن خانواده، خانواده ای شاد و سرزنده تری باشد.