مقایسه آخرین لیست تیم ملی فوتبال ایران با لیست جام جهانی ۲۰۲۲ حاکی از آن است که ۱۸ بازیکن جدید در این لیست حضور دارند که بعضا گزینه بسیار محتمل برای لیست نهایی جام جهانی ۲۰۲۶ هستند.
به گزارش هیچ یک _ حرکت تیم‌های فوتبال از بازیکنان با تجربه به سمت بازیکنان جوان مسأله‌ای است که همواره به طور پیوسته انجام می‌شود اما این که این مساله، امری تحمیلی و یا گزینشی باشد همواره جای بحث دارد.
در جاهایی که جوانگرایی امری تحمیلی است خروج بازیکنان پا به سن گذاشته منوط به بازنشستگی یا مصدومیت یا بروز مشکل در میان اعضا است. این مساله به نوعی پیشکسوت‌گرایی منجر می‌شود و جایگاه بازیکن‌ها نه بر اساس کیفیت و آمادگی بلکه بر اساس سن و سابقه سنجیده می‌شود.
اما جوانگرایی گزینشی به این معناست که هر تیمی برای آنکه بتواند در یک بازه زمانی مشخص، بازیکنان پا به سن گذاشته را با بازیکنان جوان‌تر جایگزین کند برنامه ریزی هایی را انجام می‌دهد بی آنکه در این میان، تجربه قربانی بشود.
جوانگرایی نباید صرفاً به معنای «جوان بودن» باشد؛ بلکه نیازمند سازوکار، آموزش تدریجی و مدیریت هوشمند است. کشورهایی مانند انگلستان و آرژانتین نشان داده‌اند که ترکیب ساختاردهی دقیق، مربیان باهوش و برنامه‌ریزی بلندمدت، می‌تواند نسل جوان را به ستارگان آینده تبدیل کند.
از زمستان ۲۰۲۲ که جام جهانی قطر به پایان رسید، بسیاری از فدراسیون‌ها با هدف جبران افت نتایج یا آماده‌سازی برای تورنمنت ۴۸ تیمی ۲۰۲۶ پروژه «تغییر نسل» را سرعت بخشیدند. نگاهی به فهرست فعلی مدعیان، نشان می‌دهد ده‌ها بازیکنِ زیر ۲۳ سال که در قطر حضور نداشتند، حالا مهره‌های ثابت یا گزینه‌های بسیار محتمل برای لیست نهایی ۲۰۲۶ شده‌اند.
در جام جهانی ۲۰۲۲ تیم ملی فوتبال ایران با میانگین سنی ۲۸.۹ سال مسن‌ترین تیم مسابقات بود. مسأله‌ای که در همان زمان نگرانی‌های زیادی را نزد محافل فوتبالی کشورمان برانگیخت و ضرورت جوانگرایی تا جام جهانی ۲۰۲۶ و پایین آوردن میانگین سنی را مطرح کرد.
اسامی بازیکنان تیم ملی ایران در جام جهانی ۲۰۲۲ و سن آن‌ها به شرح زیر است:
علیرضا بیرانوند: ۳۰ سال
سید حسین حسینی: ۳۰ سال
امیر عابدزاده: ۲۹ سال
پیام نیازمند: ۲۷ سال
مرتضی پورعلی گنجی: ۳۰ سال
محمد حسین کنعانی‌زادگان: ۲۸ سال
شجاع خلیل‌زاده: ۳۳ سال
سید مجید حسینی: ۲۶ سال
ابوالفضل جلالی: ۲۴ سال
رامین رضائیان: ۳۲ سال
صادق محرمی: ۲۶ سال
احسان حاج‌صفی: ۳۲ سال
میلاد محمدی: ۲۹ سال
سعید عزت‌اللهی: ۲۶ سال
احمد نورالله‌ی: ۲۹ سال
روزبه چشمی: ۲۹ سال
علی کریمی: ۲۸ سال
سامان قدوس: ۲۹ سال
علیرضا جهانبخش: ۲۹ سال
مهدی ترابی: ۲۸ سال
وحید امیری: ۳۴ سال
علی قلی‌زاده: ۲۶ سال
مهدی طارمی: ۳۰ سال
سردار آزمون: ۲۷ سال
کریم انصاری‌فرد: ۳۲ سال
امیر قلعه نویی، سرمربی تیم ملی فوتبال ایران، در آخرین لیستی که برای دو دیدار از مرحله انتخابی جام جهانی برای بازی برابر قطر و کره شمالی اعلام کرد ۲۸ بازیکن را فراخواند که میانگین سنی این بازیکنان حدود ۲۷.۵ سال بود که به شرح زیر است:
علیرضا بیرانوند: ۳۲ سال
پیام نیازمند: ۳۰ سال
سید حسین حسینی: ۳۲ سال
محمد خلیفه: ۲۰ سال
محمد امین حزباوی: ۲۲ سال
عارف آغاسی: ۲۸ سال
علی نعمتی: ۲۹ سال
مرتضی پورعلی‌گنجی: ۳۳ سال
شجاع خلیل‌زاده: ۳۶ سال
میلاد محمدی: ۳۱ سال
امید نورافکن: ۲۸ سال
آریا یوسفی: ۲۳ سال
صادق محرمی: ۲۹ سال
صالح حردانی: ۲۶ سال
محمد قربانی: ۲۴ سال
سعید عزت‌اللهی: ۲۸ سال
روزبه چشمی: ۳۱ سال
سید محمد کریمی: ۲۸ سال
امیرمحمد رزاقی‌نیا: ۱۹ سال
سامان قدوس: ۳۱ سال
محمدجواد حسین‌نژاد: ۲۱ سال
مهدی قایدی: ۲۶ سال
مهدی هاشم‌نژاد: ۲۳ سال
محمدمهدی محبی: ۲۵ سال
مهدی طارمی: ۳۲ سال
امیرحسین حسین‌زاده: ۲۴ سال
علی علیپور: ۲۹ سال
شهریار مغانلو: ۳۰ سال
در این لیست شاهد حضور بازیکنان جوان‌تری نسبت به قبل هستیم. به طور کلی ۱۸ بازیکن جدید نسبت به جام جهانی ۲۰۲۲ به تیم ملی پیوسته اند و بازیکنانی مانند محمد خلیفه، محمد حزباوی، آریا یوسفی و محمدجواد حسین نژاد بازیکنانی هستند که به عنوان بازیکن جوان در تیم ملی حاضر شده اند:
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۶ سال
محمد خلیفه: ۲۰ سال
محمدامین حزباوی: ۲۲ سال
عارف آغاسی: ۲۸ سال
علی نعمتی: ۲۹ سال
امید نورافکن: ۲۸ سال
آریا یوسفی: ۲۳ سال
صالح حردانی: ۲۶ سال
محمد قربانی: ۲۴ سال
سید محمد کریمی: ۲۸ سال
امیرمحمد رزاقی‌نیا: ۱۹ سال
محمدجواد حسین‌نژاد: ۲۱ سال
مهدی قائدی: ۲۶ سال
مهدی هاشم‌نژاد: ۲۳ سال
محمدمهدی محبی: ۲۵ سال
امیرحسین حسین‌زاده: ۲۴ سال
علی علیپور: ۲۹ سال
شهریار مغانلو: ۳۰ سال
اما سوالی که مطرح می‌شود این است که دیگر تیم‌های فوتبال جهان چه تغییری نسبت به قبل داشته اند و چه بازیکنان جوانی را به لیست خود افزوده اند. در این گزارش لیست جام جهانی ۲۰۲۲ و آخرین لیست برخی از تیم‌های ملی فوتبال جهان را بررسی خواهیم کرد.
تیم ملی فوتبال اسپانیا
تیم ملی اسپانیا در آخرین لیست خود ۱۸ بازیکن جدید را نسبت به جام جهانی ۲۰۲۲ به تیم خود دعوت کرده است که به شرح زیر است:
تعداد بازیکنان جدید: ۱۸ بازیکن
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۵.۲ سال
آلکس رمیرو: ۳۰ سال
پائو کوبارسی: ۱۸ سال
دین هویسن: ۲۰ سال
روبن لو نورمان: ۲۸ سال
دنی ویویان: ۲۵ سال
مارک کوکوریا: ۲۶ سال
آلخاندرو گریمالدو: ۲۹ سال
پدرو پورو: ۲۵ سال
اسکار مینگسا: ۲۶ سال
مارتین زوبی‌مندی: ۲۶ سال
فابیان رویز: ۲۹ سال
میکل مرینو: ۲۸ سال
فرمین لوپز: ۲۲ سال
ایسکو: ۳۳ سال
آلکس بائنا: ۲۳ سال
لامین یامال: ۱۷ سال
سمو آگههوا: ۲۱ سال
میکل اویارسابال: ۲۸ سال
تیم ملی فوتبال فرانسه
بازیکنان جدید: ۱۶ بازیکن
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۵.۱ سال
لوکاس شوالیه – ۲۳ سال
مایک ماینان – ۲۹ سال
بریس سامبا – ۳۱ سال
پیر کالولو – ۲۵ سال
لوئیک باده – ۲۵ سال
کلمان لنگله – ۲۹ سال
لوکاس دینیه – ۳۱ سال
مالو گوستو – ۲۲ سال
وارن زائر-امری – ۱۹ سال
مانو کونه – ۲۴ سال
بردلی بارکولا – ۲۲ سال
مایکل اولیسه – ۲۳ سال
دزیره دوه – ۲۰ سال
ریان شرکی – ۲۱ سال
تیم ملی فوتبال انگلیس
تعداد بازیکنان جدید: ۱۷ بازیکن
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۵ سال
جیمز ترافورد: ۲۲ سال
دین هندرسون: ۲۸ سال
لیوی کولویل: ۲۲ سال
اِزری کنسا: ۲۷ سال
تروه چالوبا: ۲۵ سال
دَن بَرْن: ۳۳ سال
مایلز لوئیس-اسکلی: ۱۸ سال
ریس جیمز: ۲۵ سال
کرتیس جونز: ۲۴ سال
کول پالمر: ۲۳ سال
ابریچی اِزه: ۲۶ سال
مورگان راجرز: ۲۲ سال
مورگان گیبس-وایت: ۲۵ سال
آنتونی گوردون: ۲۴ سال
نونی مادوئکه: ۲۳ سال
اولی واتکینز: ۲۹ سال
ایوان تونی: ۲۹ سال
تیم ملی فوتبال آرژانتین
تعداد بازیکنان جدید: ۱۳ بازیکن
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۴ سال
والتر بنتیس ۳۲ سال، فاکوندو مدینا ۲۶ سال، لئوناردو بالردی ۲۶ سال، کوین لوموناکو ۲۳ سال، ماریانو ترویلو ۲۱ سال، انزو بارنچا ۲۴ سال، والنتین بارکو ۲۰ سال، نیکو پاز ۲۰ سال، جیوانی لو سلسو ۲۹ سال، امیلیانو بوئندیا ۲۸ سال، جولیانو سیمئونه ۲۲ سال، فرانکو ماستانتوئونو ۱۷ سال، نیکو گونزالس ۲۷ سال
تیم ملی فوتبال ژاپن
تعداد بازیکنان جدید: ۲۲ سال
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۴ سال
زیون سوزوکی: ۲۲ سال
کیسوکه اوساکو: ۲۵ سال
کوسی تانی: ۲۴ سال
کوکی ماچیدا: ۲۷ سال
تسویوشی واتانابه: ۲۸ سال
کوتا تاکای: ۲۰ سال
آیومو سِکو: ۲۵ سال
جونوسکه سوزوکی: ۲۱ سال
هیروکی سکینه: ۲۲ سال
کایشو سانّو: ۲۴ سال
کوکی کوماساکا: ۲۴ سال
کودای سانّو: ۲۱ سال
جویل چیما فوجیتا: ۲۳ سال
کوتا توا راتسومیدا: ۲۱ سال
یوتو سوزوکی: ۲۳ سال
ریویا موریشیتا: ۲۸ سال
ریونوسکه ساتو: ۱۸ سال
کیتو ناکامورا: ۲۴ سال
یو هیرکاوا: ۲۴ سال
شونسوکه میتو: ۲۲ سال
شوتو ماچینو: ۲۵ سال
ماو هوسویا: ۲۳ سال
تیم ملی فوتبال کره جنوبی
تعداد بازیکنان جدید: ۱۵ بازیکن
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۵ سال
چانگ گئون لی: ۳۱ سال
دونگ هون کیم: ۲۸ سال
هان بوم لی: ۲۲ سال
سئونگ ووک پارک: ۲۸ سال
جو سونگ کیم: ۲۴ سال
تائه سئوک لی: ۲۲ سال
هیون تئوک چو: ۲۳ سال
یونگ وو سول: ۲۶ سال
دو جا ووون: ۲۷ سال
جون هو بائه: ۲۱ سال
دونگ کیونگ لی: ۲۷ سال
کانگ این لی: ۲۴ سال
هیون جون یانگ: ۲۳ سال
جین وو جون: ۲۵ سال
هیون گیو اوه: ۲۴ سال
تیم ملی فوتبال عربستان
تعداد بازیکنان جدید: ۱۸ بازیکن
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۵.۶ سال
عبدالرحمن الصنبی: ۲۴ سال
احمد الکاسر: ۳۴ سال
علی لجامی: ۲۹ سال
حسن قادش: ۳۲ سال
نواف البوشل: ۲۵ سال
مهند شنقیتی: ۲۶ سال
علی مجرشی: ۲۵ سال
محمد سلیمان: ۲۱ سال
زیاد الجهنی: ۲۳ سال
مختار علی: ۲۷ سال
علی الاسمری: ۲۸ سال
فیصل الغامدی: ۲۳ سال
مروان الصحفی: ۲۱ سال
ترکی العمار: ۲۵ سال
ایمن یحیی: ۲۴ سال
عبدالله السالم: ۳۲ سال
مهند السعد: ۲۱ سال
حمّام الحمامی: ۲۱ سال
تیم ملی فوتبال آلمان
تعداد بازیکنان جدید: ۱۵ بازیکن
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۷.۱ سال
الکساندر نوئبل: ۲۸ سال
اولیور باومان: ۳۵ سال
جوناتان تا: ۲۹ سال
والدمار آنتون: ۲۸ سال
رابین کوخ: ۲۸ سال
ماکسیمیلیان میتلشتد: ۲۸ سال
رابین گزنز: ۳۰ سال
الکساندر پاولویچ: ۲۱ سال
رابرت آندریچ: ۳۰ سال
تام بیشوف: ۱۹ سال
فلیکس نمیچا: ۲۴ سال
پاسکال گراس: ۳۳ سال
فلوریان ویرتز: ۲۲ سال
نیک وولت‌مید: ۲۳ سال
دنیز اونداو: ۲۸ سال
تیم ملی فوتبال برزیل
تعداد بازیکنان جدید: ۱۴
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۴.۳ سال
بنتو: ۲۶ سال
هوگو سوزا: ۲۶ سال
لوکاس برالدو: ۲۱ سال
الکساندرو: ۲۵ سال
لئو اورتیز: ۲۹ سال
کارلوس آگوستو: ۲۶ سال
واندرسون: ۲۳ سال
وسلی: ۲۱ سال
ادرسون: ۲۵ سال
آندری سانتوس: ۲۱ سال
گرسون: ۲۸ سال
آندریاس پریرا: ۲۹ سال
استه‌واو: ۱۸ سال
ماتئوس کونها: ۲۶ سال
تیم ملی فوتبال هلند
تعداد بازیکن جدید: ۱۱ بازیکن
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۵ سال
مارک فلکن: ۳۱ سال
کیل شرپن: ۲۵ سال
نیک الیج: ۲۹ سال
میکی ون ده ون: ۲۴ سال
یان پال ون هکه: ۲۵ سال
لوتشارل گیرترودا: ۲۴ سال
رایان گراونبرخ: ۲۳ سال
ماتس وریفِر: ۲۵ سال
تیجیانی رِیندرز: ۲۶ سال
زاوی سیمونز: ۲۲ سال
جاستین کلیورت: ۲۶ سال
تیم ملی فوتبال پرتغال
تعداد بازیکنان جدید: ۶ بازیکن
میانگین سنی بازیکنان جدید: ۲۳ سال
رنیاتو ویگا: ۲۱ سال
ژوائو نوِس: ۲۰ سال
گونکالو ایناسیو: ۲۳ سال
فرانسیکو کونسیسائو: ۲۲ سال
پدرو نِتو: ۲۵ سال
پدرو گونسالوس: ۲۶ سال
نتیجه‌گیری
به دلیل ضعف در لیگ‌های پایه، نداشتن آکادمی‌های استاندارد و نبود ارتباط سیستماتیک بین رده‌های سنی مختلف، بازیکنان جوان یا به صورت ناگهانی و بدون آمادگی وارد تیم ملی می‌شوند، یا اصلاً دیده نمی‌شوند. حضور بالای بازیکنان پا به سن گذاشته در ترکیب ایران بسیار قابل توجه است. بازیکنانی مانند شجاع خلیل‌زاده (۳۶ سال)، بیرانوند و طارمی (۳۲ سال)، قدوس (۳۱ سال) هنوز از ارکان تیم هستند. در تیم‌هایی مانند ژاپن و آرژانتین، چنین سنینی عمدتاً دروازه‌بانان یا استثناها را شامل می‌شود، نه چهره‌های اصلی.
در پایان باید گفت که تیم ملی فوتبال ایران نیازمند یک تحول بنیادین در نظام استعدادیابی، مدیریت فنی و آموزش بازیکن از سطوح پایه است. جوانگرایی در ایران هنوز از جنس واکنش و اجبار است، نه انتخاب آگاهانه بر پایه‌ی تحلیل داده‌ها، عملکرد فنی و چشم‌انداز آینده. فاصله میان ما و کشورهای صاحب سبک، نه فقط در سن، بلکه در تفکر مدیریتی و ساختار فوتبال پایه است. اگر ایران بخواهد در جام جهانی ۲۰۲۶ و پس از آن رقابت کند، نه فقط با تغییر چند بازیکن، بلکه باید با تغییر در نگاه به جوانگرایی مسیر آینده را ترسیم کند.
