کتاب «تعامل مرمت و تاریخ معماری در ایران» نوشته ذاتالله نیکزاد، اثری دانشگاهی و پژوهشی است که در چاپ نخست خود در سال ۱۴۰۴ توسط مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری فرهنگستان هنر (متن) منتشر و در ۳۸۲ صفحه تدوین شده است.
به گزارش هیچ یک از فرهنگستان هنر،کتاب «تعامل مرمت و تاریخ معماری در ایران» نوشته ذاتالله نیکزاد، در قالب ۵ بخش و ۱۲ فصل، پیوند میان شناخت تاریخ معماری و فرآیند مرمت بناهای تاریخی ایران را بررسی میکند.
نویسنده در این کتاب، نشان میدهد که بناهای تاریخی صرفاً سازههای فیزیکی نیستند، بلکه حامل زندگی، اندیشه و فرهنگ نسلهای گذشتهاند.
نویسنده که عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری است، با تأکید بر شالوده معرفتی رابطه تاریخ معماری و مرمت، حفاظت و مرمت را بهعنوان حوزهای میانرشتهای معرفی کرده و اهمیت آن را در صیانت از میراث فرهنگی ایران برجسته میسازد.
این اثر در چهلودومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۴۰۳) در بخش معماری و شهرسازی بهعنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شد.
در بخشی از کتاب آمده است: «هدف مرمت حفظ و دوام اثر تاریخی است که با شناخت و فهم اثر حاصل میشود. در فرآیند مرمت فراز مهمی از شناخت با مشاهده مستقیم و دسترسی به آثار و بقایای مادی بناها میسر میشود. در تاریخ معماری فهم گذشته معماری و شرح و تبیین آن دنبال میشود و بخش مهمی از آن با احاطه به میراث عمل معماری (آثار معماری) بهدست میآید؛ بنابراین حفاظت و تحقیق تاریخ معماری زمینههای مشترکی دارند که میتواند سر و کار داشتن با آثار معماری و شواهد برآمده از آن باشد و در مجموع معرفت به اثر معماری تعبیر شود.» این کتاب منبعی ارزشمند برای دانشجویان معماری و مرمت، پژوهشگران میراث فرهنگی و علاقهمندان به تاریخ معماری ایران است.
