هفته بسیج در تقویم رسمی ما تنها یک مناسبت تاریخی نیست؛ نقطهای است برای بازاندیشی در مفهومی که چهار دهه است در متن تحولات سیاسی و اجتماعی ایران حضور دارد.
مفهوم «قدرت مردمی». بسیج، چه در روایت رسمی و چه در حافظه جمعی، بیش از آنکه یک سازمان نظامی باشد، نوعی «ایده» است؛ ایدهای درباره اینکه مردم چگونه میتوانند در لحظات بحران، مسئولیت دفاع، سازندگی و همبستگی را بر عهده بگیرند.
بر اساس رهنمود رهبری جریان بسیج، جریان مبارک، جریان مقاومت در زادگاه خود که ایران اسلامی است، باید بماند، بایستی نسل به نسل، دست به دست بگردد و پیش برود و روزبهروز هم انشاءاللّهّ قویتر و کاملتر بشود.
بنابراین هر سال ما باید بیش از سال قبل از بسیج تمجید کنیم، تقدیس کنیم و در بین جوانان کشورمان ،جوانان آماده به کار کشور آن را ترویج کنیم.
در سخنان اخیر رهبری نیز این نگاه برجسته شد؛ تأکیدی بر اینکه اقتدار ملی بدون اتکای اجتماعی پایدار نمیماند و بسیج نمادی از این «پشتوانه مردمی» است.
تجربه چهار دهه گذشته نشان میدهد که بسیج، در کنار نقش امنیتی–دفاعی خود، در حوزههای اجتماعی نیز حضوری پررنگ داشته؛ از محرومیتزدایی و امداد در بحرانها تا مشارکت در سلامت عمومی. این حضور گسترده، تصویری فراتر از «نهاد» ساخته و بسیج را به بخشی از حیات روزمره بسیاری از جوامع تبدیل کرده است.
از منظر اندیشه سیاسی، موفقیت هر نهاد مردمی بیش از آنکه به ساختار اداری وابسته باشد، به سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی بستگی دارد. اگر مردم یک نهاد را متعلق به خود بدانند، آن نهاد میتواند نقش پیونددهنده میان دولت و جامعه را بازی کند؛ اما اگر این اعتماد آسیب ببیند، همان نهاد با گستردهترین امکانات—توان اثرگذاریاش را از دست میدهد. بسیج امروز در همین نقطه حساس قرار دارد: ضرورت تقویت اعتماد اجتماعی و پاسخگویی به انتظارات نسل جدید.
این نکته مهم است که بسیج صرفا یک سازمان رسمی نیست . انگونه که رهبری انقلاب فرمودند هر شخصی ،هر مجموعهای غیور و آماده به کار و پرانگیزهای که در کشور وجود داشته باشد، جزو آن مجموعه بسیجی است که عقبه این چهره آشکار بسیج است.
چهرهای سازمانی. در عرصههای گوناگون، کسانی که در عرصههای گوناگون فعالند، پرتلاشند، پرانگیزه هستند، در علم، در صنعت، در اقتصاد، در دانشگاه، در حوزه، در محیط کسب و کار، در محیط تولید، در همه جا؛ همهی کسانی که با انگیزه، با ایمان، با همت، با امید مشغول کار هستند، این در واقع اجزاء این بسیج بزرگ و وسیعی هستند که سرتاسر کشور بحمدلله متنعم به وجود آنهاست.
بسیج برای کشور ثروت بزرگی است .این ثروت بایستی نسل به نسل در کشور باقی بماند. در همه جای دنیا ،در همهی کشورها اگر چنین چیزی وجود داشته باشد، برای آنها ارزشمند و بسیار مهم و مفید و لازم است، به خصوص در کشوری مثل کشور ما که علناً در مقابل قلدرهای زورگوی جهانی و در واقع چاقوکشهای بینالمللی سینه سپر کرده و ایستاده و جبههای به عنوان جبههی مقاومت پدید آورده .
هفته بسیج، از این منظر، فرصتی است برای اندیشیدن به آینده. آیندهای که در آن بسیج میتواند الگوی نوینی از «قدرت مردمی» ارائه کند؛ الگویی که در آن مشارکت، خدمت، شفافیت و مردمی بودن کنار هم قرار گیرد. در دنیای پیچیده امروز، قدرت واقعی همان قدرتی باشد که ریشه در جامعه دارد و نه صرفاً در ساختار.
* روزنامه نگار و مدرس دانشگاه
