شاخص کل بورس روز گذشته با صعود به محدوده ۳ میلیون و ۳۱۴ هزار واحد، بار دیگر در جایگاه بالاترین رکورد تاریخی ایستاد؛ رکوردی که البته این بار در هماهنگی با بازارهای رقیب یعنی ارز و طلا رخ داد. این رفتار هماهنگ میان دلار و بورس که البته به طور تاریخی نیز مشاهده میشد، طی یکسال گذشته کمنظیر بوده است.
به عبارت دقیقتر، در دورانی که ریسکهای سیاسی متغیر اصلی اثرگذار بر بازار بودند رابطه دلار و بورس کاملاً معکوس بود؛ اما حالا همراهی این دو بازار تا حدودی نشاندهنده امیدواری فعالان اقتصادی به اصلاحات است. اصلاحاتی که البته هنوز جامهعمل نپوشانده، اما در ذهنها انتظار میرود با حذف ارز رانتی، بورس نیز رونق بگیرد. کارنامه ناکام سیاستهای دستوری در کنترل تورم و رشد نقدینگی از یکسو و امیدواری به وعدههای وزیر اقتصاد در سمت دیگر، توانسته رونق را در بازار سهام با وجود همه نااطمینانیها حفظ کند.
همچنین، ریسکهای سیاسی از جنس تقابل سخت نیز از نگاه فعالان بازار سرمایه کمرنگ شده و این نیز بر بهبود فضای معاملات دیروز اثرگذار بوده است.
با این حال، جریان ورود و خروج پول سرمایهگذاران حقیقی بین داراییهای مختلف نشان میدهد در کنار بازار سهام، صندوقهای طلا نیز به عنوان پناهگاه در شرایط تورمی با اقبال مواجهند؛ اتفاقی که تأکید میکند تا رفع همه ابهامات فاصله زیادی است و فرصت سیاستگذار برای اقدامات عملی در راستای رونق بخش مولد اقتصاد محدود است.
بازگشت دلار به عنوان محرک اصلی رشد بازار؟
در روزهایی که شاخص در حال فتح قلههای جدید است، تحلیلگران معتقدند موتور اصلی این رشد دوباره به نرخ ارز گره خورده است. آراد پورکار، کارشناس بازار سرمایه، در گفتوگو با «ایران» توضیح میدهد که بورس دوباره وارد مرحلهای شده که رشد آن با حرکت دلار همگرا شده است؛ روندی که طی دو سال اخیر به دلیل چندنرخی شدن ارز تضعیف شده بود.
پورکار میگوید: «در گذشته هر زمان دلار رشد میکرد، بورس نیز بلافاصله واکنش نشان میداد، اما با ظهور نرخهایی مانند نیمایی، توافقی و نرخهای غیررقابتی برای صادرات، این رابطه از بین رفت. شرکتها بسیاری از هزینههای خود را با دلار آزاد میپرداختند اما فروششان با نرخهای پایینتر ثبت میشد و همین اختلاف، سودآوری را محدود و بازار سهام را از محرک سنتی خود جدا کرد.»
به گفته او، حالا ورق در حال برگشتن است؛ انتقال ارز فولادیها و پتروشیمیها به بازار دوم باعث شده فروشهای صادراتی به نرخهای رقابتی نزدیک شود و این اتفاق، چشمانداز سودآوری صنایع بزرگ را بهطور معناداری بهبود داده است. در روزهای اخیر همین انتظار موجب افزایش تقاضا در نمادهای کالایی شده و بخشی از رکورد روزگذشته (دوشنبه) نیز ناشی از همین متغیر است.
اصلاح نرخ خوراک؛ متغیری که میتواند همهچیز را تغییر دهد
پورکار همچنین به اصلاح نرخ خوراک پتروشیمیها اشاره میکند و معتقد است: «این موضوع در کنار بازار دوم مهمترین محور اثرگذار بر روند آینده است. حذف فرمولهای قدیمی و منطقیتر شدن عدد خوراک، نهتنها سودآوری شرکتها را افزایش میدهد، بلکه انتظارات بازار را نیز در جهت مثبت تحریک میکند.» از نظر او هرگونه تأیید، تکذیب یا ابهام درباره نرخ خوراک میتواند بهسرعت بر نوسانات روزانه بازار اثر بگذارد.
او میگوید: «بازار در حال حاضر بیش از هر زمان به این دو خبر وابسته است: اگر سیاستگذار مسیر مثبتتری برای هرکدام از این موضوعات انتخاب کند، رشد بازار میتواند ادامهدار باشد و اگر مخالفت یا عقبنشینی صورت گیرد، نوسانات منفی میتواند دوباره به سطح معاملات بازگردد.»
صندوقهای طلا؛ مقصد امن نقدینگی در دوران پرریسک
در کنار عوامل ارزی و سیاستی، ابزارهای مالی نقش مهمی در حرکت نقدینگی این روزها دارند. صندوقهای طلا بار دیگر به یکی از جذابترین ابزارهای سرمایهگذاری تبدیل شدهاند؛ ابزارهایی که در دورههای ریسک ژئوپلیتیک و نوسان ارزی بیشترین جذابیت را برای سرمایهگذاران خرد دارند.
اکنون خالص ارزش دارایی صندوقهای طلا از ۳۵۰ هزار میلیارد تومان گذشته و سرعت رشد آنها نشان میدهد سرمایهگذاران ترجیح میدهند بخش مهمی از دارایی خود را به پناهگاه ببرند. جریان اقبال به طلا ویژه ایران نیست و طی یکی دو سال گذشته افزایش ریسکهای مختلف ژئوپلیتیک منجر به هجوم تقاضای حقیقی و حقوقی به سوی فلز زرد بوده است.
بانکهای مرکزی جهان طی سال گذشته خالص خرید هزار تن طلا را در کارنامه دارند که در تاریخ ثبتشده آمار بیسابقه است. همچنین، صندوقهای سرمایهگذاری ETF طلا با اقبال گرم در مناطق مختلف دنیا مواجه بودهاند که طی ماههای گذشته به تقاضای طلا کمک کردهاند. مجموع این مسائل نشان میدهد در کنار برخی خوشبینیهای «مشروط» به بازار سهام، سرمایهگذاران با نگاهی منطقی بازار طلا را نیز رصد میکنند.
