با افزایش شدید قیمت مصالح، دستمزدها و زمین، هزینه ساخت‌وساز به بالاترین سطح خود رسیده و همین موضوع بازار مسکن را وارد دوره‌ای از رکود تورمی کرده است.
به گزارش هیچ یک / بازار مسکن در سال‌های اخیر وارد دوره‌ای شده که خرید خانه برای بسیاری از خانواده‌ها سخت‌تر از همیشه شده است. با وجود اینکه معاملات مسکن در رکود قرار دارد و خرید و فروش کم شده، اما قیمت خانه همچنان بالا می‌رود. مهم‌ترین دلیل این موضوع افزایش شدید هزینه‌های ساخت‌وساز است؛ از قیمت مصالح ساختمانی گرفته تا دستمزدها و حتی خدمات مهندسی، همگی گران‌تر شده‌اند و همین موضوع باعث کاهش تولید مسکن شده است. در چنین شرایطی، بازار درگیر یکی از پیچیده‌ترین وضعیت‌ها یعنی «رکود تورمی» شده؛ دوره‌ای که در آن هم ساخت‌وساز کم می‌شود و هم قیمت‌ها بالا می‌رود.
آمارها چه می‌گویند؟
طبق گزارش مرکز آمار، قیمت نهاده‌های ساختمانی در تهران طی بهار ۱۴۰۴ نسبت به زمستان سال گذشته رشد قابل‌توجهی داشته و تورم مصالح ساختمانی به ۳۷.۲ درصد رسیده است. این یعنی بسیاری از مصالحی که سازندگان استفاده می‌کنند، نسبت به فصل قبل حدود ۴۰ درصد گران‌تر شده است. در برخی اقلام حتی افزایش قیمت‌ها به ۶۰ تا ۷۰ درصد هم رسیده؛ موضوعی که فشار بزرگی بر هزینه نهایی ساخت هر واحد مسکونی ایجاد می‌کند.
روایت فعالان صنعت؛ از گرانی زمین تا افزایش دستمزدها
فرشید پورحاجت، دبیر کانون انبوه‌سازان، می‌گوید ماجرا فقط گران شدن مصالح نیست. به گفته او، از ابتدای امسال حقوق و دستمزد کارگران افزایش داشته و نرخ خدمات مهندسی نیز دو بار بالا رفته است. علاوه بر این، زمین و املاک کلنگی که یکی از اصلی‌ترین هزینه‌های ساخت مسکن هستند، طی همین مدت رشد قیمت قابل‌توجهی داشته‌اند. او معتقد است این ترکیب باعث شده هزینه ساخت نسبت به سال گذشته به همان میزان تورم (یا حتی بیشتر) افزایش پیدا کند. پورحاجت همچنین تاکید می‌کند که در شرایطی که ساخت‌وساز گران شده، بانک‌ها هم در سال‌های اخیر همکاری چندانی با تولیدکنندگان مسکن نداشته‌اند و همین موضوع ریسک سرمایه‌گذاری را بالا برده و انگیزه سازندگان را کاهش داده است.
چرا با وجود رکود، قیمت‌ها بالا می‌رود؟
افزایش هزینه ساخت باعث شده بسیاری از سازندگان پروژه‌های جدید را متوقف کنند یا با سرعت کمتر ادامه دهند. وقتی ساخت‌وساز کم شود و هزینه‌ها بالا برود، طبیعی است که قیمت نهایی خانه هم افزایش پیدا کند. از طرف دیگر، مردم هم به دلیل تورم بالا و کاهش قدرت خرید، توان ورود به بازار را ندارند؛ بنابراین معاملات کم می‌شود اما قیمت پایین نمی‌آید. همین ترکیب «رکود + گرانی» همان چیزی است که کارشناسان از آن با عنوان «رکود تورمی مسکن» یاد می‌کنند. در این وضعیت، نه سازنده انگیزه دارد که بسازد، نه خریدار توان خرید دارد.
پیامدها و هشدارها برای آینده
فعالان بازار هشدار می‌دهند که کاهش ساخت‌وساز امروز، در آینده می‌تواند بازار را با کمبود شدید عرضه روبه‌رو کند. وقتی تعداد خانه‌های جدید کمتر شود و تقاضا ثابت بماند، قیمت‌ها در سال‌های آینده می‌تواند جهش بیشتری داشته باشد. این وضعیت برای مستأجران نیز نگران‌کننده است، زیرا کاهش تولید مسکن در نهایت فشار را به بازار اجاره منتقل می‌کند. به گفته پورحاجت، بازار مسکن جایی است که اگر تعادل عرضه و تقاضا به‌هم بخورد، بلافاصله اثرات آن در قیمت‌ها نمایان می‌شود.
واقعیت این است که بازار مسکن اکنون قربانی ترکیبی از گرانی مصالح، رشد هزینه زمین، افزایش دستمزدها، نبود حمایت مالی مؤثر و ضعف سیاستگذاری شده است. برای خروج از این شرایط باید مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ انجام شود؛ از جمله حمایت جدی‌تر از سازندگان، تسهیل وام ساخت، کنترل قیمت نهاده‌های ساختمانی و مهار تورم. اگر این اقدامات عملی نشود، رکود تورمی مسکن می‌تواند در سال‌های آینده به بحران بزرگ‌تری تبدیل شود و مسیر خانه‌دار شدن افراد بیشتری را دشوارتر کند.
