در عصری که مرز میان واقعیت و دستکاری دیجیتال روزبه‌روز باریک‌تر می‌شود، سامانه «اصالت‌سنجی تصاویر» گامی تازه برای دفاع از حقیقت در داده‌های مکانی برداشته است؛ سیستمی که نه فقط از نقشه و عکس محافظت می‌کند، بلکه از عدالت در تصمیم‌گیری‌های حقوقی، قضایی و توسعه‌ای پاسداری خواهد کرد.
به گزارش هیچ یک _ در دنیایی که حقیقت زیر لایه‌های دیجیتال پنهان می‌شود، دستکاری هر پیکسل می‌تواند حامل قضاوتی ناعادلانه باشد. دستکاری تصویر دیگر فقط در حیطه سرگرمی یا تبلیغات نیست؛ گاهی مسیر مالکیت، عدالت قضایی یا حتی حق زیستن انسان‌ها را تغییر می‌دهد. درست در همین نقطه است که مفهوم اصالت‌سنجی معنا پیدا می‌کند، نه به عنوان فناوری صرف، بلکه به عنوان ضمانت‌نامه حقیقت.
اهمیت سامانه جدید سازمان نقشه‌برداری درست در همین است؛ جایی که داده و عدالت به هم می‌رسند. این سامانه نه نقشه تولید می‌کند، نه تصویر می‌فروشد؛ بلکه از آنچه هست و با استناد به بیش از ۳۶ میلیون تصویر ثبت شده، حفاظت می‌کند. از اینکه وقتی یک عکس هوایی سندِ قضاوت در پرونده‌ای می‌شود، هیچ کد یا دستکاری مخفی مسیر واقعیت را منحرف نکند.
در جهانی که جعل، آسان‌تر از تغییر رنگ آسمان در فتوشاپ شده، چنین ابزاری در عمل دیوار دفاعی حقیقت مکانی کشور است. نوعی بیمه‌نامه دیجیتال برای حاکمیت فضایی؛ تلاشی برای بازگرداندن اعتماد به داده‌هایی که سال‌ها زیر دست بشر و نرم‌افزار تغییر کرده‌اند و می توانند با یک ابزار ساده، حق و حقوق افراد را دستکاری کنند.
اصالت سنجی عکس‌ها، اگرچه به ظاهر پروژه‌ای فنی است، اما در عمق خود پاسداری از عدالت اجتماعی است. چون هر زمین در این سرزمین، هر تصویر از مرز یا ملک یا رودخانه، بخشی از حافظه جمعی ماست و اگر این حافظه تحریف شود، تصمیم‌ها هم تحریف می‌شوند.
در حاشیه بیست و نهمین همایش و نمایشگاه ملی مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی(ژئوماتیک۱۴۰۴) و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی ایران ژئو، سازمان نقشه برداری کشور از سامانه اصالت سنجی تصویر با حضور کانون کارشناسان رسمی دادگستری رونمایی کرد، سامانه ای که هدف آن رویارویی اصالت با جعل و تقلب است.
تلاش برای صیانت از حقوق مالکیت مردم
سید اسکندر صیدایی، رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور درباره این سامانه می گوید: این سامانه با هدف صیانت از واقعیت نقشه‌ها و تصاویر طراحی شده تا هیچ فرد یا نهادی نتواند در داده‌های مکانی دخل و تصرف ایجاد کند.
وی با اشاره به اینکه سامانه یادشده اصالت هر تصویر را بر اساس هشت شاخص فنی بررسی می‌کند، افزود: «به محض تشخیص هرگونه تغییر، سامانه علامت عدم‌تأیید ثبت می‌کند تا کارشناسان رسمی دادگستری و دیگر استفاده‌کنندگان بتوانند تصمیم درست و مستند بگیرند».
به گفته صیدایی، این طرح گامی برای تحقق عدالت و پایداری در تصمیم‌گیری‌ها است و از بروز تخلفات ناشی از تغییر محتوای نقشه‌ها جلوگیری می‌کند. او تأکید کرد: «در مواردی مشاهده شده بود که برخی کاربران نقشه‌های رسمی را به نفع خود تغییر داده و موجب اختلاف و قضاوت نادرست می‌شدند. سامانه جدید به‌صورت کامل این مشکل را رفع می‌کند».
اصالت تصاویر در خدمت عدالت حقوقی
نعمت‌الله حبشی، مدیر خدمات فنی سازمان نقشه‌برداری کشور نیز در همین زمینه معتقد است: تصاویر هوایی تولیدشده توسط این سازمان از سال ۱۳۳۲ تاکنون یکی از منابع اصلی تصمیم‌گیری‌های قضایی و کارشناسی در پرونده‌های ملکی بوده است.
وی افزود: مخدوش‌شدن حتی جزئی از این عکس‌ها می‌تواند مسیر یک حکم قضایی را تغییر دهد؛ از این‌رو سامانه اصالت‌سنجی راه‌اندازی شد تا مطمئن شویم تصویر مورد استفاده در کارشناسی درست همان عکسی است که در آرشیو رسمی سازمان وجود دارد.
حبشی با اشاره به آدرس اینترنتی esalat.ncc.gov.ir توضیح داد که این سامانه به‌صورت رایگان و عمومی در دسترس مردم و کارشناسان قرار دارد و فقط تایید یا رد اصالت تصویر را نمایش می‌دهد و در فاز بعدی قرار است مشخص شود کدام بخش از تصویر دچار تغییر شده است.
وی همچنین از آمادگی سازمان برای ارائه گواهی رسمی اصالت به‌صورت فایل PDF با سربرگ سازمان و شماره یکتا خبر داد و خاطرنشان کرد: در همکاری با کانون کارشناسان رسمی دادگستری، فرمت این گواهی‌ها به‌صورت استاندارد طراحی خواهد شد تا در پرونده‌های حقوقی قابلیت استناد قضایی پیدا کند.
بازسازی تغییرات با فناوری ژئوکد و چنج دیتکشن
حمیدرضا سیدین بروجنی، معاون فناوری و ارائه اطلاعات مکانی سازمان نقشه‌برداری کشور نیز در همین رابطه توضیح داد: این سامانه بخشی از برنامه ملی برای نظارت فنی بر محصولات نقشه و اطلاعات مکانی کشور است که در ماده ۱۱ قانون احکام دائمی نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: در فاز اول، سامانه فقط مشخص می‌کند تصویر تغییر کرده یا نه؛ در فاز دوم با بهره‌گیری از فناوری Geo‑۸ Code و روش Change Detection، نه‌فقط نوع دستکاری بلکه محل دقیق تغییرات نیز قابل شناسایی خواهد بود.
به گفته بروجنی، سامانه اصالت‌سنجی علاوه بر کارشناسان رسمی دادگستری، در اختیار بخش‌های دیگری همچون بنیاد مستضعفان و مشاوران قوه قضاییه قرار می‌گیرد تا از بروز تقلب و خطا در فرایندهای مالکیتی جلوگیری شود.
سازمان نقشه‌برداری کشور با بهره‌گیری از ظرفیت هوش مصنوعی و آرشیو ملی عکس‌ها و نقشه‌های هوایی، نخستین گام را برای ایجاد زیرساخت اعتماد در داده‌های مکانی برداشته است.
هدف اصلی از اجرای این طرح، تقویت اتکا به داده‌های رسمی، حذف واسطه‌های غیرمجاز و فراهم‌سازی امکان تصمیم‌گیری مبتنی بر واقعیت در دستگاه‌های اجرایی و نهادهای حقوقی است تا با مراجعه به تصاویر اصیل و حقیقی، از غلبه تصاویر جعلی و تقلبی بر حقیقت و تضییع حقوق مردم جلوگیری شود.
