عصبانیت بخشی طبیعی از زندگی است، اما وقتی زود به زود از کوره در می‌روید، ممکن است پشت این احساس چیزی جدی‌تر پنهان باشد. گاهی خشم‌های مکرر نه به شخصیت، بلکه به وضعیت سلامت جسم و روان شما مربوط می‌شوند.
به گزارش هیچ یک زندگی- عصبانیت یک احساس طبیعی است و همه‌ی ما در زندگی با موقعیت‌هایی مواجه می‌شویم که می‌تواند ما را خشمگین کند. اما وقتی این حالت بیش از اندازه تکرار شود و فرد در کوچک‌ترین شرایط از کوره در برود، ماجرا کمی جدی‌تر می‌شود. به گزارش سایتWebMD، عصبانیت‌های مکرر همیشه به شخصیت یا خلق‌وخو مربوط نیستند؛ گاهی نشانه‌ای از بیماری‌های جسمی یا روانی، یا حتی عارضه‌ی جانبی داروها هستند. برخی از این بیماری ها عبارتند از:
زوال عقل؛ خشم ناشی از ناامیدی و سردرگمی
افرادی که با زوال عقل زندگی می‌کنند، به‌ویژه بیماران آلزایمر یا زوال عقل اجسام لویی، اغلب تغییرات شخصیتی عمیقی را تجربه می‌کنند. یکی از علائم شایع این بیماری‌ها، بروز خشم‌های ناگهانی و غیرمنتظره است. بیمار ممکن است در تلاش برای برقراری ارتباط با اطرافیان ناکام بماند یا قادر به بیان احساسات و نیازهایش نباشد. همین ناتوانی، او را به سمت پرخاشگری سوق میدهد. مراقبان این بیماران باید آگاه باشند که پشت این انفجارهای خشم، ناامیدی و سردرگمی نهفته است، نه دشمنی شخصی. راهکارهایی مانند ایجاد محیط آرام، استفاده از جملات ساده و یافتن علت جسمی ناراحتی (مثلاً درد یا خستگی) می‌تواند در کاهش این واکنش‌ها مؤثر باشد.
داروهای ضد اضطراب و خواب‌آور؛ عارضه‌ای کمتر شناخته‌شده
بنزودیازپین‌ها داروهایی هستند که برای درمان اختلالات اضطرابی، حملات پانیک و حتی بی‌خوابی تجویز می‌شوند. این داروها تأثیر مثبتی در آرام‌سازی ذهن و بدن دارند، اما در مواردی نادر می‌توانند به عکس عمل کنند و موجب خشم و پرخاشگری شوند. این عارضه به‌ویژه در بیمارانی که از پیش شخصیت پرخاشگر یا تحریک‌پذیر دارند، بیشتر مشاهده می‌شود. آگاهی افراد و خانواده‌های آنها از این احتمال بسیار مهم است تا در صورت بروز چنین رفتارهایی، پزشک بتواند دارو یا دوز مصرفی را تغییر دهد.
اوتیسم؛ عصبانیت‌هایی که ناگهان فوران می‌کنند
برای افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، خشم و عصبانیت اغلب بخشی از زندگی روزمره است. این خشم‌ها ممکن است به ظاهر بدون دلیل و ناگهانی بروز کنند، اما معمولاً پشت آنها عواملی مانند اضافه‌بار حسی، تغییر در روال روزانه یا احساس نادیده گرفته شدن نهفته است. مشکل اینجاست که بسیاری از افراد طیف اوتیسم در بیان هیجانات خود دشواری دارند. آنها ممکن است حتی متوجه نباشند که رفتارشان ناشی از خشم است. با آموزش مهارت‌های ارتباطی، استفاده از روش‌های آرام‌سازی و حمایت خانواده بخشی از این مشکل قابل حل است.
داروهای کلسترول؛ وقتی درمان خودش عامل خشم می‌شود
استاتین‌ها از رایج‌ترین داروها برای کاهش کلسترول خون هستند. مطالعات صورت گرفته نشان میدهد که مصرف طولانی‌مدت این داروها در برخی افراد با افزایش پرخاشگری و تغییرات خلقی همراه می شود. توضیح علمی این موضوع آن است که کاهش کلسترول می‌تواند سطح سروتونین یا هورمون شادی را پایین بیاورد. در نتیجه، فرد دچار زودرنجی، تحریک‌پذیری یا حتی افسردگی شود. البته همه‌ی بیماران چنین عارضه‌ای را تجربه نمی‌کنند، اما آگاهی از این احتمال و گفتگو با پزشک در صورت مشاهده تغییرات رفتار، ضروری است.
افسردگی؛ خشم به‌جای غم
بسیاری تصور می‌کنند افسردگی تنها با غمگینی و بی‌حوصلگی شناخته می‌شود، اما در واقع خشم نیز یکی از نشانه‌های آن است. به‌ویژه در مردان، افسردگی می‌تواند به شکل انفجارهای خشم بروز کند. این حالت که گاهی به آن خشم درونی گفته می‌شود، می‌تواند به بیرون معطوف شود و روابط فرد را تخریب کند. خبر خوب این است که افسردگی با دارو و روان‌درمانی قابل کنترل است. شناخت زودهنگام و مراجعه به روانشناس یا روانپزشک، کلید پیشگیری از آسیب‌های جدی‌تر است.
دیابت؛ قند خون پایین و عصبانیت بالا
زندگی با دیابت چالش‌های زیادی دارد. بیماران علاوه بر نگرانی‌های مربوط به سلامتی، باید سبک زندگی خود را تغییر دهند و همین موضوع می‌تواند احساس خشم و نارضایتی ایجاد کند. اما فراتر از آن، افت قند خون می‌تواند به طور مستقیم باعث بروز عصبانیت شود. دلیل این ارتباط آن است که هورمون‌های تنظیم‌کننده قند خون همان‌هایی هستند که در مدیریت استرس و خلق‌وخو نقش دارند. وقتی قند خون بیش از حد پایین بیاید، فرد ممکن است به سرعت تحریک‌پذیر و عصبی شود. مدیریت دقیق قند خون و داشتن برنامه‌ی منظم غذایی، نقش مهمی در کنترل این مشکل دارد.
صرع؛ تغییرات رفتاری بعد از تشنج
صرع معمولاً با لرزش‌های ناگهانی یا از دست دادن هوشیاری شناخته می‌شود، اما بعد از تشنج هم ممکن است تغییرات رفتاری بروز کند. هرچند نادر است، اما برخی بیماران بلافاصله پس از تشنج حالت پرخاشگرانه پیدا می‌کنند. علاوه بر این، بسیاری از افراد مبتلا به صرع با افسردگی و اضطراب دست و پنجه نرم می‌کنند. برخی داروهای ضدتشنج نیز به‌ویژه در کودکان، می‌توانند باعث تحریک‌پذیری یا طغیان رفتاری شوند.
نارسایی کبد؛ وقتی سموم در بدن می‌مانند
کبد نقش اساسی در دفع مواد سمی از بدن دارد. اما در بیماری‌هایی مانند سیروز یا هپاتیت، این توانایی از بین می‌رود و مواد سمی در خون تجمع پیدا می‌کنند. این وضعیت می‌تواند به انسفالوپاتی کبدی منجر شود؛ یک اختلال مغزی که با تغییرات شخصیتی، گیجی و خشم‌های کنترل‌نشده همراه است. چنین حالتی نشان میدهد که عصبانیت می‌تواند نه از روان، بلکه از عملکرد نادرست اندام‌های حیاتی سرچشمه بگیرد.
PMS و یائسگی؛ نقش پررنگ هورمون‌ها
زنان در طول چرخه قاعدگی تغییرات هورمونی شدیدی را تجربه می‌کنند. در اختلال ملال پیش از قاعدگی که نوع شدیدتر PMS است، خشم و تحریک‌پذیری می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. علت اصلی، کاهش سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون و در پی آن افت سروتونین است. همین تغییرات هورمونی در دوران یائسگی نیز عامل بدخلقی‌ها و عصبانیت‌های مکرر است. توجه به این تغییرات و مراجعه به پزشک می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
سکته مغزی؛ آسیب به مرکز احساسات
سکته مغزی ممکن است بخش‌هایی از مغز را که مسئول تنظیم احساسات هستند، تحت تأثیر قرار دهد. در نتیجه، فرد دچار تغییرات شخصیتی و تحریک‌پذیری غیرمعمول می‌شود. این تغییرات می‌توانند ناشی از آسیب مغزی یا فشار روحی ناشی از تجربه‌ی سکته باشد. در هر حال، توجه به این مسئله و پیگیری توانبخشی روانی و جسمی برای بیماران سکته‌ای اهمیت زیادی دارد.
پرکاری تیروئید؛ وقتی هورمون‌ها بیش‌فعال می‌شوند
پرکاری تیروئید به معنای تولید بیش‌ازحد هورمون تیروئید است. این هورمون‌ها تأثیر مستقیمی بر سطح انرژی و خلق‌وخو دارند. افراد مبتلا به این بیماری معمولاً دچار اضطراب، بی‌قراری، بی‌خوابی و عصبانیت‌های مکرر می‌شوند. خوشبختانه این مشکل با دارو و در مواردی با درمان‌های دیگر قابل کنترل است.
بیماری ویلسون؛ نقص ژنتیکی و تغییرات شخصیتی
بیماری ویلسون یک اختلال ژنتیکی نادر است که باعث تجمع مس در بدن می‌شود. وقتی این مس در مغز، به‌ویژه در لوب پیشانی که با شخصیت و کنترل هیجانات مرتبط است، انباشته شود، فرد ممکن است دچار خشم شدید و تغییرات رفتاری شود. این بیماری اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان منظم را نشان میدهد.
چه باید کرد؟
اگر خشم‌های شما بیش از حد معمول است و به‌خصوص اگر همراه با تغییرات جسمی یا روانی دیگری است، بهترین کار مراجعه به پزشک است. پزشک می‌تواند بررسی کند که آیا علت خشم به بیماری جسمی، عوارض دارو یا اختلال روانی مربوط می‌شود. در بسیاری از موارد، درمان به‌موقع می‌تواند از مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کند.
چند راهکار مفید برای مدیریت خشم
– تنفس عمیق و آرام‌سازی ذهن در شرایط تنش‌زا
– گفتگوی مثبت با خود برای کاهش افکار منفی
– نوشتن افکار خشمگین و تحلیل الگوهای عصبانیت
– صحبت با دوستان یا مشاور برای دریافت حمایت
– استفاده از طنز و نگاه مثبت برای کاهش فشار روحی
– ورزش منظم برای کاهش استرس و بهبود خلق‌وخو
سخن پایانی
عصبانیت‌های مکرر همیشه به معنای ضعف در کنترل احساسات نیستند. همان‌طور که این گزارش تأکید می‌کند، خشم می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات پنهان در بدن یا ذهن باشد؛ از زوال عقل و دیابت گرفته تا تغییرات هورمونی یا عوارض داروها. مهم‌ترین نکته این است که این علائم نادیده گرفته نشوند. اگر خشم شما یا اطرافیانتان بیش از اندازه تکرار می‌شود، آن را یک زنگ خطر بدانید و برای یافتن علت اصلی به پزشک مراجعه کنید.
