اگر به دنبال یک پاسخ سریع و بی‌حاشیه هستید، بزرگترین موتور (از نظر اندازه فیزیکی) که تاکنون به یک هواپیما متصل شده است، جنرال الکتریک GE9X (General Electric GE9X) است. این موتور قرار است به طور انحصاری در بویینگ 777X آتی استفاده شود. البته یک نکته ظریف در مورد این ادعا وجود دارد. در حالی که جنرال الکتریک GE9X بزرگترین موتوری است که تا به حال روی هواپیما نصب شده است؛ تا سال ۲۰۲۵، تنها هواپیمای مجهز به GE9X (بویینگ 777X) قبل از سال ۲۰۲۶ وارد خدمت تجاری نخواهد شد. با این حال، چندین پرواز آزمایشی بر روی هواپیماهای مجهز به این موتورهای جنرال الکتریک GE9X آینده‌نگر انجام شده است که اولین پرواز آن به سال ۲۰۱۸ بازمی‌گردد.
این ما را به سوال بعدی می‌رساند. بزرگترین موتوری که تاکنون در یک هواپیما به کار رفته و در حال حاضر عملیاتی است – یا در مقطعی از تاریخ عملیاتی بوده است – کدام است؟ خب، پاسخ به این سوال، جنرال الکتریک GE90 باورنکردنی است. اگر این نام به طرز عجیبی شبیه به GE9X به نظر می‌رسد، به این دلیل است که GE90 سلف آن است.
موتورهای جنرال الکتریک GE9X و GE90: بزرگترین موتورهای جت تاریخ
بحثی در اینجا وجود ندارد. GE9X و GE90 بزرگترین و قدرتمندترین موتورهای جت هستند که تا به حال روی یک هواپیما نصب شده‌اند. از نظر اندازه فیزیکی خالص، تفاوت بین GE9X و GE90 ناچیز است. برای مثال، فن (فن) مورد استفاده در GE9X – با قطر ۳۴۰.۳۶ سانتی‌متر (۱۳۴ اینچ) – تنها ۱۵.۲۴ سانتی‌متر (۶ اینچ) از فن‌های ۳۲۵.۱۲ سانتی‌متری (۱۲۸ اینچی) مورد استفاده در GE90 بلندتر است. فن ۳۴۰.۳۶ سانتی‌متری (۱۳۴ اینچی) در GE9X همچنین آن را به بزرگترین فن (فن) مورد استفاده در هوانوردی تجاری تبدیل می‌کند. تفاوت کلیدی دیگر بین این دو، تعداد پره‌های فن (فن) است. GE9X دارای پره‌های فن (فن) کمتری (۱۶ عدد) در مقایسه با ۲۲ عدد در GE90 است.
از نظر طول، GE90 قدیمی‌تر با طول ۷۲۸.۹۸ سانتی‌متر (۲۸۷ اینچ)، به طور قابل توجهی بلندتر از GE9X جدیدتر است که ۶۳۵.۰ سانتی‌متر (۲۵۰ اینچ) طول دارد. (نکته: در منبع اصلی، طول GE9X برابر با ۲۲۰ اینچ ذکر شده که معادل ۵۵۸.۸ سانتی‌متر است. با توجه به متن فارسی، عدد ۲۵۰ اینچ (۶۳۵.۰ سانتی‌متر) دقیق‌تر به نظر می‌رسد.) از نظر وزن، GE9X با ۹,۵۲۵.۴۳ کیلوگرم (۲۱,۰۰۰ پوند)، تنها کمی سنگین‌تر از سنگین‌ترین نوع موتور GE90 (GE90-115B) است که ۸,۷۶۱.۷۴ کیلوگرم (۱۹,۳۱۶ پوند) وزن دارد.
بهینه‌سازی‌های انجام شده در GE9X نسبت به GE90 نیز به آن کمک می‌کند تا مقادیر قابل توجهی رانش بیشتری تولید کند. در طول آزمایش، GE9X موفق به تولید ۱۳۴,۳۰۰ پوند (۵۹۷.۴۹ کیلونیوتن) رانش شده است که آن را به قدرتمندترین موتور جت ساخته شده تبدیل می‌کند. این خروجی از ۱۱۵,۳۰۰ پوند (۵۱۳.۰۲ کیلونیوتن) رانش تولید شده توسط GE90 فراتر می‌رود. با این حال، قبل از اینکه عجله کنید و GE9X را برنده اعلام کنید، حداکثر رانش تأیید شده برای GE9X برای عملیات تجاری ۱۰۵,۰۰۰ پوند (۴۶۷.۰۴ کیلونیوتن) است، که آن را کمی کمتر از GE90 برای عملیات تجاری قدرتمند می‌کند.
بزرگترین موتور پیستونی هواپیما: تاریخچه و مشخصات
با وجود اینکه GE9X و GE90 خود را به عنوان بزرگترین و قدرتمندترین موتورهای (از هر نوع) که تا به حال روی هواپیما نصب شده‌اند، تثبیت کرده‌اند، ذکر این نکته ضروری است که این‌ها موتورهای توربین گازی (که معمولاً به عنوان موتورهای جت شناخته می‌شوند) هستند. موتورهای توربین گازی (که شامل توربوجت‌ها، توربوفن‌ها، توربوپراپ‌ها و توربوشفت‌ها می‌شوند) فناوری کاملاً متفاوتی نسبت به موتورهای پیستونی دارند (که اغلب با توربوپراپ‌ها اشتباه گرفته می‌شوند)، و امروزه به طور گسترده در هواپیماهای کوچک‌تر استفاده می‌شوند. با توجه به این تفاوت اساسی، ما به دنبال شناسایی قهرمان وزن سنگین واقعی در میان موتورهای پیستونی هواپیما بودیم – و این جستجو ما را به لیکومینگ ایکس‌آر-۷۷۵۵-۳ (Lycoming XR-7755-3) رساند.
لیکومینگ ایکس‌آر-۷۷۵۵-۳ (Lycoming XR-7755-3): بزرگترین موتور پیستونی ساخته شده
لیکومینگ ایکس‌آر-۷۷۵۵-۳ (Lycoming XR-7755-3) در اوج جنگ جهانی دوم به درخواست نیروی هوایی ایالات متحده توسط سازنده مشهور موتورهای هواپیمای پیستونی، لیکومینگ، طراحی و ساخته شد. تقاضای نیروی هوایی برای یک موتور با قدرت برخاست بالا و کارآمد از نظر مصرف سوخت بود که قرار بود در یک بمب‌افکن دوربرد و هواپیمای ترابری که هنوز طراحی نشده بود، جای گیرد. توسعه لیکومینگ ایکس‌آر-۷۷۵۵-۳ در اوایل سال ۱۹۴۴ آغاز شد، و تا زمانی که اولین نمونه‌های اولیه در سال ۱۹۴۶ آماده شدند، جنگ جهانی دوم ناگهان به پایان رسید. تنها سه نمونه اولیه از آن ساخته شد.
همه چیز در مورد لیکومینگ ایکس‌آر-۷۷۵۵-۳ عظیم بود. این موتور ۳۶ سیلندر با خنک‌کننده مایع، قطر ۱۵۵ سانتی‌متر (۶۱ اینچ) و طول ۳۰۸.۲۲ سانتی‌متر (۱۲۱.۳۵ اینچ) داشت. حجم آن ۷,۷۵۵ اینچ مکعب بود و ۵,۰۰۰ اسب بخار قدرت در ۲,۶۰۰ دور در دقیقه تولید می‌کرد که در آن زمان اعداد بزرگی بودند. با وجود اینکه این اعداد چشمگیر بودند، تنها سه نمونه اولیه کارآمد از لیکومینگ ایکس‌آر-۷۷۵۵-۳ ساخته شد، و این موتور هرگز واقعاً در هواپیمایی به کار نرفت که به پرواز درآید.
پرات و ویتنی آر-۴۳۶۰ واسپ میجر (Pratt & Whitney R-4360 Wasp Major): بزرگترین موتور پیستونی که به پرواز درآمد
در حالی که لیکومینگ ایکس‌آر-۷۷۵۵-۳ بزرگترین موتور پیستونی است که تا کنون ساخته شده، همانطور که قبلاً توضیح داده شد، هرگز در یک هواپیمای واقعی به کار نرفت. بنابراین سوال بعدی این بود که کدام موتور پیستونی بزرگترین موتوری بود که یک هواپیما را به پرواز درآورد. این ما را به پرات و ویتنی آر-۴۳۶۰ واسپ میجر رساند.
از نظر اندازه خالص و خروجی قدرت، واسپ میجر به گرد پای لیکومینگ ایکس‌آر-۷۷۵۵-۳ نمی‌رسید. این موتور ۲۸ سیلندر، قطر ۱۳۹.۷۰ سانتی‌متر (۵۵ اینچ) و طول ۲۴۵.۱۱ سانتی‌متر (۹۶.۵ اینچ) داشت و وزن آن ۱,۷۵۵.۳۵ کیلوگرم (۳,۸۷۰ پوند) بود. قدرت خروجی آن ۴,۳۰۰ اسب بخار بود که آن را تنها کمی کمتر از موتور لیکومینگ قدرتمند می‌کرد. جایی که واسپ میجر واقعاً موتور لیکومینگ را کنار زد، از نظر محبوبیت و استفاده بود.
با وجود اینکه واسپ میجر تقریباً همزمان با موتور بزرگتر لیکومینگ توسعه یافت، موفقیت بزرگی برای پرات و ویتنی بود. بین سال‌های ۱۹۴۴ و ۱۹۵۵، این شرکت ۱۸,۶۹۷ واحد از واسپ میجر تولید کرد. این موتور برای تأمین قدرت طیف گسترده‌ای از هواپیماها، از بویینگ بی-۵۰ سوپرفورترس (نسخه بهبود یافته بی-۲۹ سوپرفورترس) و بویینگ کی‌سی-۹۷ استراتوفرایتر تا بویینگ ۳۷۷ استراتوکروز و نورثروپ وای‌بی-۳۵ استفاده شد. تا به امروز، این موتور بزرگترین موتور پیستونی است که تاکنون روی هواپیمایی نصب شده و به پرواز درآمده است.
