در روزهایی که گرمای طاقت‌فرسا و کمبود منابع انرژی، زندگی روزمره‌مان را تحت تأثیر قرار داده، تعطیلی ادارات به عنوان یک اقدام ضروری به میدان آمده است. این تصمیم نه تنها فرصتی برای کاهش مصرف برق و آب فراهم می‌کند، بلکه به ما یادآوری می‌کند که در شرایط بحرانی، همبستگی و همکاری ملی چقدر اهمیت دارد. بیایید با رعایت نکات ساده، از منابع طبیعی حفاظت کنیم و با حمایت از یکدیگر، تغییری بزرگ رقم بزنیم. هر قدم کوچک ما، آینده‌ای روشن‌تر را می‌سازد.
به گزارش هیچ یک _ در روزهایی که دماسنج‌ها از مرز ۴۵ درجه هم عبور کرده‌اند و تنور گرما در بسیاری از استان‌ها بی‌سابقه شده، تنها کولرها و سیستم‌های خنک‌کننده نیستند که زیر بار فشار خم می‌شوند، بلکه زیرساخت‌های برق و آب کشور نیز در آزمونی جدی قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی، هر تصمیم مدیریتی اگر درست و هوشمندانه اتخاذ شود، می‌تواند به‌معنای نجات یک شبکه، جلوگیری از خاموشی و حتی حفظ جان انسان‌ها باشد.
تصمیم دولت برای تعطیلی ادارات در روز چهارشنبه، اول مرداد ۱۴۰۴، از همین جنس تصمیم‌هاست؛ تصمیمی با هدف حفاظت از سلامت مردم در موج کم‌سابقه گرما و همچنین پشتیبانی از شبکه‌های برق و آب کشور در یکی از بحرانی‌ترین بازه‌های سال. اما این سوال همچنان مطرح است: آیا واقعاً تعطیلی ادارات، در کاهش مصرف انرژی تأثیرگذار است؟
پاسخ به این سؤال، با استناد به آمار رسمی شرکت توانیر، مثبت است.سال گذشته، مدیرکل هوشمندسازی و فناوری‌های نوین توانیر اعلام کرد که تنها با تعطیلی ادارات در روزهای اوج مصرف، روزانه ۵ هزار مگاوات کاهش مصرف برق در کشور ثبت شده است؛ رقمی معادل مصرف ۲۵ درصدی برخی استان‌های بزرگ کشور.
سال گذشته تنها با تعطیلی ادارات در روزهای اوج مصرف، روزانه ۵ هزار مگاوات کاهش مصرف برق در کشور ثبت شده است؛ رقمی معادل مصرف ۲۵ درصدی برخی استان‌های بزرگ کشور
این میزان کاهش مصرف برق، صرفاً مربوط به ۷۰ هزار ساختمان اداری است. اگر فعالیت‌های غیرمستقیمی که به این ادارات متصل هستند (از جمله سرویس‌ها، مراکز پشتیبانی، واحدهای تامین‌کننده و…) را نیز لحاظ کنیم، آمار کاهش بسیار بالاتر خواهد بود.
این در حالی است که تأسیسات سرمایشی در ادارات و سازمان‌ها اغلب در متراژهای بالا و با سیستم‌های پرمصرف مانند چیلرها و فن‌کویل‌ها فعالیت می‌کنند و در صورت تداوم فعالیت در موج گرما، فشار فزاینده‌ای به شبکه وارد می‌کنند.
از سوی دیگر، بر اساس گزارش‌های رسمی، بخش خانگی سهمی بیش از ۳۰ تا ۳۵ درصدی در مصرف برق کشور دارد و با انتقال مصرف از ادارات به خانه‌ها، نقش مردم در کاهش مصرف دوچندان می‌شود. درواقع، تعطیلی به‌تنهایی کافی نیست، اما بدون آن نیز مدیریت بحران ممکن نیست.
نقش این تعطیلی‌ها در مدیریت مصرف آب
اگرچه آمار رسمی مشابه برق برای مصرف آب کمتر در دسترس است، اما شواهد میدانی نشان می‌دهد که تعطیلی ادارات موجب کاهش مصرف آبی مرتبط با سیستم‌های سرمایشی صنعتی (برج‌های خنک‌کننده آبی، تأسیسات حرارتی، فضای سبز گسترده‌ی دولتی و…) می‌شود.
درعوض، با افزایش حضور خانوارها در خانه، مصرف آب در بخش خانگی (استحمام، کولرهای آبی، شست‌وشو) بالا می‌رود. بنابراین باز هم نقش مردم در همراهی، حیاتی است.
اگر همراهی نکنیم، چه خواهد شد؟
تصمیم به تعطیلی ادارات، در واقع فرصتی برای کاهش بار شبکه و مدیریت بحران گرماست. اما اگر مردم در خانه‌ها همچنان بدون توجه به صرفه‌جویی، مصرف بی‌رویه آب و برق را ادامه دهند، این فرصت نه‌تنها بی‌اثر خواهد شد، بلکه ممکن است پیامدهای نگران‌کننده‌ای به‌دنبال داشته باشد.
اولین پیامد، افزایش خاموشی‌های ناگهانی و منطقه‌ای است؛ به‌ویژه در ساعات اوج مصرف (۱۳ تا ۱۷ و ۲۰ تا ۲۴)، که شبکه با فشار بی‌سابقه‌ای مواجه می‌شود و برای جلوگیری از فروپاشی، ناچار به قطع برق در برخی مناطق خواهد بود.
این خاموشی‌ها تنها خاموش شدن چراغ خانه‌ها نیست؛ بلکه می‌تواند به اختلال در تأمین برق مراکز حساس مانند بیمارستان‌ها، مراکز اورژانسی، بانک‌های اطلاعاتی و مراکز کنترل ترافیک منجر شود. حتی چند دقیقه قطعی برق در این مراکز می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری داشته باشد.
تصمیم به تعطیلی ادارات فرصتی برای کاهش بار شبکه و مدیریت بحران گرماست. اما اگر مردم در خانه‌ها بدون توجه به صرفه‌جویی، مصرف بی‌رویه آب و برق را ادامه دهند، این فرصت بی‌اثر خواهد شد
از سوی دیگر، بار بیش از حد به شبکه برق باعث می‌شود تجهیزات فنی و تأسیسات انتقال زودتر از موعد فرسوده و دچار خرابی شوند؛ موضوعی که هزینه‌های نگهداری را افزایش می‌دهد و کیفیت خدمات‌رسانی را در آینده با چالش مواجه می‌کند.
در حوزه آب نیز اگر صرفه‌جویی در مصرف رعایت نشود، شاهد افت فشار آب و بروز تنش آبی به‌ویژه در استان‌های گرم و کم‌آب خواهیم بود. افزایش استحمام، استفاده از کولرهای آبی و شست‌وشوی غیرضروری در روزهای تعطیل، فشار بر منابع آبی را بیشتر می‌کند.
از سوی دیگر، وقتی مصرف برق افزایش یابد، نیروگاه‌ها برای جبران این افزایش، مجبور به استفاده از سوخت‌های آلاینده‌تری مانند مازوت و گازوییل می‌شوند که نتیجه آن افزایش آلودگی هوا و تهدید سلامت عمومی خواهد بود. این آلودگی، بیش از همه، به سالمندان، کودکان، بیماران قلبی و ریوی آسیب می‌زند.
بنابراین، اگر مردم با این تعطیلی همراه نشوند و مدیریت مصرف را جدی نگیرند، ممکن است با زنجیره‌ای از مشکلات مواجه شویم که پیامد آن، هم اقتصادی است، هم زیست‌محیطی، و هم انسانی.
راهکارهایی برای همراهی بهتر مردم در روزهای تعطیلی گرمایی
تعطیلی‌های گرمایی، اگرچه باعث کاهش مصرف انرژی در سازمان‌ها و ادارات می‌شود، اما موفقیت نهایی آن‌ها در گرو رفتار مصرفی خانواده‌ها است. حتی یک درصد صرفه‌جویی در مصرف برق منازل، می‌تواند در سطح ملی معادل هزاران مگاوات صرفه‌جویی باشد؛ عددی که می‌تواند یک نیروگاه را از کار کردن در شرایط اضطراری بی‌نیاز کند.
برای اینکه این تعطیلی‌ها واقعاً اثرگذار باشند، مردم می‌توانند با رعایت چند نکته ساده ولی مهم، نقشی تعیین‌کننده در کاهش مصرف آب و برق ایفا کنند:
تنظیم دمای کولرهای گازی روی ۲۵ تا ۲۶ درجه
کاهش چند درجه‌ای دمای کولر تأثیر اندکی بر خنکی محیط دارد، اما در مصرف برق، تفاوتی چشمگیر ایجاد می‌کند. دمای پایین‌تر از ۲۴ درجه نه‌تنها ضروری نیست، بلکه فشار زیادی به کمپرسور وارد می‌کند و مصرف برق را به‌طرز قابل توجهی بالا می‌برد.
خاموش‌کردن لوازم برقی پرمصرف در ساعات پیک
ساعات ۱۳ تا ۱۷ و ۲۰ تا ۲۴، زمان‌هایی هستند که شبکه برق با بیشترین بار مصرف روبه‌روست. خاموش کردن وسایلی مانند اتو، چای‌ساز، جاروبرقی، ماکروویو و دستگاه‌های سرمایشی غیرضروری در این بازه‌ها، به پایداری شبکه کمک بزرگی می‌کند.
خودداری از استفاده غیرضروری از آب شرب برای مصارف خنک‌ساز
استفاده از آب لوله‌کشی برای شستن حیاط، خودرو یا خنک‌کردن آسفالت، نه‌تنها غیرضروری، بلکه در شرایط کم‌آبی، رفتاری ناپایدار و مضر است. این کار باعث افت فشار آب در مناطق پرجمعیت و مختل شدن دسترسی برخی خانوارها به آب می‌شود.
استفاده از پرده‌های ضخیم و پوشش پنجره‌ها
پرده‌های مناسب می‌توانند جلوی ورود گرمای شدید آفتاب را بگیرند و نیاز به استفاده مداوم از کولر را کاهش دهند. استفاده از پوشش‌های عایق یا پرده‌های دو لایه در ساعات گرم، ساده‌ترین روش برای خنک نگه‌داشتن خانه است.
استفاده بهینه از کولر آبی
بسیاری از خانواده‌ها به اشتباه در زمان روشن بودن کولر آبی، درها و پنجره‌ها را بیش از حد باز می‌گذارند. این کار باعث اتلاف شدید انرژی می‌شود و نه‌تنها فضا را خنک نمی‌کند، بلکه موتور کولر را تحت فشار قرار می‌دهد. تنها باز گذاشتن اندک در یا پنجره روبه‌رو برای گردش هوا کافی است.
زمان‌بندی استفاده از وسایل پرمصرف
اتو زدن، شستن لباس یا ظروف، و استفاده از جاروبرقی، بهتر است به ساعات غیرپیک (مثلاً اوایل صبح یا نیمه‌شب) موکول شود. این کار هم به پایداری شبکه برق کمک می‌کند و هم در بلندمدت به کاهش هزینه‌های قبض برق خانوار می‌انجامد.
تعطیلی به‌مثابه فرصتی برای همدلی
تعطیلی‌ها، صرفاً بستن درِ ادارات نیست؛ گشودن درِ همکاری ملی است. اگر خانه‌ها به اندازه سازمان‌ها، مسئولانه با مصرف آب و برق برخورد کنند، این تصمیم به الگویی موفق برای مدیریت بحران در شرایط خاص تبدیل خواهد شد.این تعطیلی‌ها یک پیام روشن دارد: با هم می‌توانیم شبکه انرژی کشور را نجات دهیم.
