رواج مصرف غیرمجاز داروی لاغری «مونجارو» در فضای مجازی و بازار سیاه، زنگ خطر جدیدی برای سلامت عمومی به صدا درآورده است.
درحالی‌که تب لاغری سریع فضای مجازی را در برگرفته و داروهای تزریقی مانند «مونجارو» به چهره ثابت استوری بلاگرها تبدیل شده‌اند، گزارش‌ها از افزایش مصرف خودسرانه این دارو و توزیع گسترده آن در بازار سیاه حکایت دارد؛ پدیده‌ای که می‌تواند سلامت عمومی را با بحرانی خاموش روبه‌رو کند.
در پی افزایش نگران‌کننده توزیع و مصرف غیرمجاز داروی «مونجارو» (تیرزپاتاید) در بازارهای غیررسمی، سازمان غذا و دارو با صدور اطلاعیه‌ای رسمی، نسبت به تهدیدهای سلامت ناشی از این پدیده هشدار داد. این دارو که با هدف کاهش وزن و درمان دیابت نوع ۲ تولید شده، اکنون به شکل گسترده‌ای در بازار سیاه کشور عرضه می‌شود، آن‌هم بدون مجوز، نظارت یا کنترل پزشکی نیز تولید و عرضه می‌شود.
تب لاغری و تقاضای بی‌ضابطه؛ زمین بازی قاچاقچیان سلامت
در سال‌های اخیر، افزایش آگاهی درباره چاقی و تبعات آن، به‌ویژه در میان جوانان و میان سالان، باعث جهش تقاضا برای داروهای کاهش وزن شده است، اما در غیاب اطلاع‌رسانی علمی و دسترسی ایمن، زمینه برای شکل‌گیری بازاری سیاه و غیرقانونی مهیا شده است.
در روزهایی که فضای مجازی به ویترین پر زرق و برقی برای نمایش سبک زندگی، بدن ایده‌آل و نسخه‌های لاغری سریع تبدیل شده، مشاهده داروی تزریقی «مونجارو» در دست بلاگرها و اینفلوئنسرها، زنگ خطری جدی برای سلامت عمومی است.
یکی از نگران‌کننده‌ترین ابعاد ماجرا، شکل‌گیری بازار سیاه و تجارت غیرقانونی این دارو است و هر قلم از این فرآورده قاچاق، با بسته‌بندی‌های فریبنده و اغلب مشابه نسخه‌های اصلی، به قیمت‌هایی تا ۵۰ میلیون تومان در ماه به فروش می‌رسد و این در حالی است که هیچ‌گونه نظارت علمی یا بهداشتی بر نحوه نگهداری، حمل‌ونقل یا اصالت این داروها وجود ندارد.
در یکی از استوری‌های اینستاگرامی اخیر، فردی با در دست داشتن قلم تزریق «Mounjaro 7.5mg» صادقانه اعلام کرد؛ کاهش وزن چشمگیر خود را نه فقط با ورزش، بلکه با مصرف این دارو به دست آورده است که مونجارو را در کنار ورزش استفاده کرده و رژیم غذایی‌اش را نیز تغییر داده است.
این دوگانگی آشکار، یعنی همزمان استفاده، تبلیغ و هشدار دادن، به یکی از خطرناک‌ترین الگوهای رفتاری در فضای مجازی تبدیل شده است؛ الگویی که از یک سو دارویی خطرناک را در برابر دیدگان هزاران مخاطب عادی‌سازی می‌کند و از سوی دیگر، به‌ظاهر خود را مسئول و آگاه معرفی می‌کند.
مصرف داروی تخصصی به‌نام تبلیغات تجربی
داروی مونجارو با کاربرد درمان دیابت نوع ۲ و در برخی کشورها کاهش وزن تحت نظر پزشک، در ایران غیرمجاز، قاچاق و بدون نظارت وزارت بهداشت است. این دارو باید با نسخه تخصصی و در شرایط دمایی بسیار خاص (یخچالی) نگهداری شود. اما امروز در استوری‌های اینستاگرامی، به‌راحتی در دسترس مخاطبانی قرار می‌گیرد که از عوارض جدی آن از جمله التهاب پانکراس، تهوع شدید، افت قند خون، و حتی افزایش ریسک سرطان تیروئید بی‌خبرند.
خطر خاموش در ویترین مجازی؛ تبلیغاتی که جان می‌گیرند
بر اساس گزارش سازمان غذا و دارو، موج جدید تبلیغات فریبنده در فضای مجازی، نقش پررنگی در ترویج مصرف این دارو دارد. صفحات اینستاگرامی و کانال‌های تلگرامی با وعده لاغری سریع و بدون بازگشت، مخاطبان ناآگاه را هدف گرفته‌اند؛ بی‌آنکه اشاره‌ای به عوارض جدی، شرایط نگهداری خاص و لزوم نسخه پزشکی داشته باشند.
نقش فضای مجازی در رواج تبلیغات گمراه‌کننده
یکی از عوامل اصلی گسترش مصرف خودسرانه «مونجارو»، تبلیغات اغواکننده در فضای مجازی است. صفحاتی در اینستاگرام، تلگرام و سایر پلتفرم‌ها با ادعاهای اغراق‌آمیز درباره لاغری سریع و بدون بازگشت، مخاطبان را به استفاده از این دارو ترغیب می‌کنند. این در حالی است که طبق تحقیقات علمی، تیرزپاتاید در صورت مصرف نادرست می‌تواند منجر به عوارضی چون تهوع، اسهال، افت شدید قند خون، التهاب لوزالمعده، مشکلات کلیوی و حتی بستری شدن در بیمارستان شود.
زنجیره سرد؛ استانداردی که در بازار قاچاق نادیده گرفته می‌شود
یکی از نکات حیاتی درباره مونجارو، نگهداری آن در زنجیره سرد (دمای یخچالی) است. کوچک‌ترین اختلال در این زنجیره، کیفیت دارو را به‌شدت کاهش می‌دهد و مصرف آن می‌تواند بی‌اثر یا حتی خطرناک باشد و داروهای قاچاق، به‌دلیل حمل‌ونقل غیرقانونی و نگهداری نامناسب، در معرض همین آسیب جدی قرار دارند.
سودجویی با پوشش سلامت
سازمان غذا و دارو ضمن تأکید بر غیر مجاز بودن واردات و مصرف این دارو در ایران، از مردم خواسته تا از مصرف هرگونه داروی لاغری خارج از شبکه رسمی به‌طور جدی خودداری کنند، همچنین اعلام شده است که گزارش‌هایی درباره وجود نمونه‌های جعلی مونجارو در کشور دریافت شده که خطرات مصرف را دو چندان می‌کند.
مقابله با بازار سیاه؛ راهکارهایی برای مهار بحران
باید با اقدامات قاطع‌تری مانند مسدود سازی مبادی ورود قاچاق، تدوین مقررات بازدارنده و راه‌اندازی سامانه‌های مشاوره پزشکی معتبر، با این بحران مقابله کنند و از سوی دیگر، ارتقا آگاهی عمومی و اطلاع‌رسانی رسانه‌ای می‌تواند در کاهش تقاضای نا آگاهانه نقش مؤثری ایفا کند.
به گزارش مهر، سازمان غذا و دارو، متخصصان غدد و تغذیه، و نهادهای درمانی همگی بر یک نکته تأکید دارند؛ مصرف هرگونه داروی کاهش وزن، بدون تجویز پزشک متخصص، اقدامی پر ریسک و خطرناک است و تیرزپاتاید دارویی نیست که صرفاً با نیت لاغر شدن بتوان آن را وارد بدن کرد و پیامدهای مصرف خودسرانه آن نه‌تنها کوتاه‌مدت نیستند، بلکه در برخی موارد ممکن است تا سال‌ها اثرات منفی خود را بر سلامت فرد برجای گذارند.
در شرایطی که سوداگران سلامت از بی‌اطلاعی مردم بهره‌برداری می‌کنند، اطلاع‌رسانی، افزایش آگاهی عمومی و مراقبت فردی می‌تواند سد مؤثری در برابر فاجعه‌ای خاموش باشد.
