امسال پنجمین سال خشک برای کشور است، اما با این حال برنامه‌ریزی برای وارد مدار شدن نیروگاه‌های برق‌آبی ادامه دارد و آنطور که پیش‌بینی می‌شود امسال نیز مانند سال قبل از ظرفیت برق‌آبی‌ها استفاده خواهیم کرد.
به گزارش هیچ یک _ در شرایطی که کشور با چالش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی، کاهش منابع آبی و ناترازی در تولید و مصرف انرژی مواجه است، نقش نیروگاه‌های برق‌آبی در حفظ پایداری شبکه برق بیش از گذشته اهمیت یافته است. با آغاز فصل تابستان و افزایش تقاضای برق، انتظار می‌رود بخش قابل توجهی از تأمین برق کشور، همچون سال‌های گذشته، بر عهده نیروگاه‌هایی باشد که با اتکا به ظرفیت‌های آبی کشور فعالیت می‌کنند.
در همین راستا و بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده در ابتدای سال آبی ۱۴۰۳–۱۴۰۴، عملیات تعمیرات و آماده‌سازی نیروگاه‌های برق‌آبی از مهرماه سال گذشته آغاز شد. مطابق اعلام دفتر توسعه نظام‌های فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برق‌آبی شرکت مدیریت منابع آب ایران، تاکنون بخش اعظم این عملیات به انجام رسیده و تعمیرات باقی‌مانده نیز تا پیش از ورود به دوره اوج مصرف تابستان، به پایان خواهد رسید.
آن‌گونه که تقی عبادی – مدیرکل این دفتر – اعلام کرده است، روند تعمیرات طبق برنامه زمان‌بندی پیش رفته و واحدهای برق‌آبی کشور آماده ورود به مدار در زمان نیاز حداکثری شبکه هستند. این در حالی است که سال آبی جاری یکی از خشک‌ترین دوره‌های ثبت‌شده در سال‌های اخیر به شمار می‌رود و کاهش محسوس بارش‌ها منجر به افت ورودی آب به سدهای کشور، از جمله سدهای دارای نیروگاه برق‌آبی شده است.
در چنین شرایطی، انتظار می‌رفت تولید برق از منابع آبی با کاهش چشم‌گیر مواجه شود. با این حال، به‌واسطه برنامه‌ریزی دقیق برای تولید حداکثری در ایام پیک، مدیریت هدفمند مخازن، ذخیره‌سازی آب در ماه‌های غیرپیک و بهره‌برداری در بازه‌های زمانی پیک شبکه، پیش‌بینی می‌شود میزان تولید برق این نیروگاه‌ها در تابستان ۱۴۰۴، حداقل در سطح تابستان گذشته حفظ شود.
سدهای زنجیره‌ای کارون بزرگ چقدر برق تولید می‌کنند؟
برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری هدفمند از نیروگاه‌های برق‌آبی، به‌ویژه در حوضه سدهای زنجیره‌ای کارون بزرگ، افزایش راندمان تولید و هماهنگی با نیازهای پایین‌دست، از جمله اقدامات کلیدی در این راستا بوده است.
حجم مخازن سدهای حوضه کارون بزرگ ۱۵ میلیارد متر مکعب است که ۸.۳ میلیارد متر مکعب آن می‌تواند برای تولید انرژی مورد استفاده قرار گیرد. (۵ سد در کارون و یک سد در دز) همچنین پیش بینی آورد اولیه در سال آبی ۱۴۰۴ – ۱۴۰۳ که توسط شرکت مدیریت منابع آب و با هماهنگی سازمان آب و برق خوزستان و شرکت توسعه منابع آب و نیرو انجام شده ۱۳.۱ میلیارد متر مکعب است که مقرر شد در این مدل ورودی ۱۳.۱ میلیارد متر مکعب در نظر گرفته شود.
علاوه بر این مقرر شد متناسب با آورد، میزان خروجی ۱۳ میلیارد متر مکعب دز و گتوند در نظر گرفته شود با لحاظ ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب مورد نیاز طرح غدیر و همچنین تامین آب کامل کشت برنج در مهر و آبان ماه ۱۴۰۳ به میزان ۸۰۰ میلیون متر مکعب بیشتر از الگوی مصوب حوضه در سال آبی جاری در صورت عدم اعمال محدودیت حداقل نیاز پایین دست ۱۱.۹ میلیارد متر مکعب است.
با توجه به عدم وقوع بارندگی به هنگام در دوره کشت پاییزه (آذر تا فروردین) نسبت به برنامه خروجی از سدهای دز و گتوند جهت جلوگیری از اعمال تنش به کشت انجام شده و تامین آب کامل کشت پاییزه حدود ۴۰۰ میلیون متر مکعب مجوز خروجی بیشتر از این سدها در زمان کشت پاییزه داده شده است و سازمان آب و برق خوزستان محدودیت آبی را برای کشت دوم و برنج اعمال خواهد کرد.
در صورت ضرورت در زمستان ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب از حوضه کارون بزرگ به حوضه کرخه قابل انتقال است و با توجه به شرایط بارش‌ها در زمستان ورودی و خروجی دز و گتوند به ترتیب به ۹.۸ و ۱۰.۸ میلیارد متر مکعب اصلاح شده است.
با توجه به روند رو به رشد مصرف برق در کشور و محدودیت‌های موجود در توسعه سریع زیرساخت‌های تولیدی، ناترازی انرژی به یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه برق بدل شده است. از این رو، توان عملیاتی نیروگاه‌های برق‌آبی – به عنوان منابعی سریع‌الورود و منعطف – می‌تواند در کنار نیروگاه‌های حرارتی، نقش مؤثری در عبور از پیک مصرف ایفا کند.
در نهایت، تداوم روند مدیریت منابع آبی، اولویت‌بندی مصرف در زمان‌های اوج، و بهره‌گیری از ظرفیت‌های تولیدی موجود، لازمه حفظ پایداری شبکه برق کشور در تابستان پیش‌رو خواهد بود؛ فصلی که همواره با آزمونی جدی برای صنعت برق همراه است.
