در طول نیم قرن گذشته میزان باروری مردان به‌شکل بی‌سابقه‌ای کاهش پیدا کرده است. دانشمندان مطمئن نبودند که چه چیزی پشت این اتفاق نگران‌کننده قرار دارد. بسیاری رژیم غذایی نامناسب، چاقی بیش از حد و سموم موجود در محیط را مقصر می‌دانستند. هرچند اکنون موفق به کشف انگل اسپرم انسان شده‌اند. انگلی که نقشی مهم در ناباروی دارد.
انگل Toxoplasma gondii عامل اصلی نابودی اسپرم
ناباروری مشکلی آزاردهنده است که این روزها بیشتر از گذشته زوج‌ها را درگیر می‌کند. هم فرآيند درمان این مشکل بسیار پرهزینه است و هم احتمال دارد برای مدتی طولانی بدون نتیجه مشخص افراد را کلافه کند. به همین خاطر شناسایی عامل اصلی ناباروی می‌تواند بسیار مهم باشد.در سال ۱۹۹۲ دانشمندان تصمیم گرفتند میزان ناباروری مردان را در ۵۰ سال گذشته بررسی کنند. آنها متوجه کاهشی با شیب تند بین دهه ۱۹۴۰ تا دهه ۱۹۹۰ شدند. در سال ۲۰۱۹ نیز پژوهشی مشابه در این زمینه انجام شد. نتایج نشان داد که میزان ناباروری مردان بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ با افزایشی ۸۰ درصدی مواجه شده است.معمولا پزشکان به نقش برخی بیماری‌های عفونی مثل سوزاک و کلامیدیا در مشکل ناباروری مردان توجه نمی‌کنند. گرچه شواهد بسیاری به‌دست آمده‌اند که همگی یک انگل ترسناک تک سلولی به‌نام Toxoplasma gondii را در آسیب رساندن به اسپرم مقصر می‌شناسند. در سال ۲۰۲۵ نیز دانشمندان متوجه شدند اسپرم انسان به‌محض برخورد با این انگل سر خود را از دست می‌دهد.
دکتر بیل سالیوان، استاد میکروبیولوژی از دانشگاه ایندیانا با دقت این انگل را بررسی کرده است. او معتقد است که باید در جوامع اقدامات گسترده‌ای برای جلوگیری از آلودگی افراد به این انگل عفونی انجام شود. در غیر این صورت باید سراغ روش‌های عجیب برای درمان ناباروری در مردان برویم.
روش‌های آلودگی به انگل نابودکننده اسپرم
مهمترین سوال اینجاست که چطور این انگل خطرناک وارد بدن انسان شده و به اسپرم آسیب وارد می‌کند. گربه‌های آلوده به این انگل می‌توانند تخم‌های آن را درون سطل‌های زباله، باغچه یا دیگر مکان‌های عمومی پراکنده کنند. اگر شما به مکان‌های آلوده دست بزنید، انگل وارد بدنتان خواهد شد. همچنین انگل دشمن اسپرم امکان انتقال از طریق آب، میگو، خرچنگ، میوه‌ها و سبزیجات شسته نشده را هم ندارد.
به‌باور دانشمندان ممکن است کیست‌های موجود در بافت‌های گوشت حیوانات خون‌گرم نیز انگل را انتقال دهند. تنها راه مقابله با آن هم پختن کامل گوشت با دمای بالا است. در واقع خوردن یک استیک یا کباب آبدار احتمال بروز ناباروری را در شما افزایش می‌دهد.شاید با خود بگویید که اگر این انگل به این راحتی وارد بدن می‌شود، پس چرا بخش زیادی از جمعیت درگیر عوارض آن نمی‌شوند و چیزی از آن در اخبار علمی نمی‌شنویم. در اکثر مواقع بدن میزبان می‌تواند حمله اولیه را دفع کرده و جلوی بروز عفونت را بگیرد. هرچند انگل دشمن اسپرم به‌صورت غیرفعال درون مغز، قلب و بافت‌های عضلانی باقی می‌ماند. آنها ممکن است مدت‌ها بعد و در صورت محیا شدن شرایط مجدد فعال شوند.راه‌های انتقال این انگل فوق‌العاده گسترده هستند. همین نیز سبب شده که بین ۳۰ تا ۵۰ درصد از جمعیت کره زمین به آن آلوده باشند.
پس از فعال شدن مجدد، انگل این توانایی را دارد که به تمامی ماهیچه‌ها و اندام‌های بدن نفوذ کند. در دهه ۱۹۸۰ دانشمندان به‌صورت اتفاقی متوجه شدند که انگل اندام تناسلی مردان را نیز آلوده می‌کند. هرچند که در آن زمان پژوهش اشاره شده در حال بررسی بیماری ایدز بود و به این مسئله اهمیتی داده نشد.
هدف قرار دادن اندام تناسلی مردان
بررسی‌های جدید نشان داده است که افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر از دیگران در خطر آسیب دیدن از این انگل هستند. هرچند انگل Toxoplasma gondii می‌تواند به‌راحتی اسپرم افراد سالم را نیز هدف قرار دهد. در واقع انگل در همان چند روز اول ورود به بدن سراغ مغز، چشم‌ها و بیضه‌ها می‌رود. همچنین مشخص شده انگل می‌تواند در پروستات جانوران مختلف کیست تشکیل دهد و از طریق مایع منی منتقل شود.حضور انگل Toxoplasma gondii در اسپرم مردان باعث شد که برخی دانشمندان نسبت به تاثیر آن در ناباروری کنجکاو شوند. آنها ۱۶۳ مرد آلوده به انگل را مورد بررسی قرار دادند و متوجه شدند که در اسپرم آنها بیش از ۸۶ درصد ناهنجاری دیده می‌شود. پژوهشگران چینی نیز به این نتیجه رسیدند که احتمال مثبت بودن تست Toxoplasma gondii برای مردان نابارور بسیار بالا است.
قطع کردن سر اسپرم در کوتاه‌ترین زمان
مسئله ناباروی و اسپرم تاحدودی حساس است. به همین خاطر دانمشندان نمی‌توانند تاثیر دقیق این انگل را بر انسان بررسی کنند. در نتیجه سراغ حیوانات رفتند. آنها متوجه شدند فعالیت و کارکرد بیضه در جانوران آلوده به انگل به‌شکل چشم‌گیری کاهش می‌یابد. در واقع انگل تنها اندکی پس از ورود به بدن خود را به محل نگهداری و بلوغ اسپرم می‌رساند. نکته عجیب اینجاست که تنها ۵ دقیقه پس از ورود انگل به محل حضور اسپرم‌ها سر ۲۲.۴ درصد از آنها قطع می‌شود.حضور طولانی‌تر انگل نیز سبب می‌شد تعداد بیشتری از اسپرم‌ها آسیب ببینند. حتی اگر سر اسپرم‌ها قطع نمی‌شد نیز دچار تغییر شکل شدید می‌شدند. حتی در برخی موارد حفره‌ای در سر اسپرم دیده می‌شد که نشان‌دهنده تلاش انگل برای نفوذ بود. علاوه بر این، انگل Toxoplasma gondii می‌تواند با ایجاد التهاب در سیستم تناسلی مردان سبب آسیب به اسپرم شود. چراکه التهاب می‌تواند تولید اسپرم را به‌شدت کاهش دهد.به‌باور دانشمندان انگل Toxoplasma gondii عامل اصلی کاهش میزان باروری مردان در طول چند دهه گذشته بوده است.
جلوگیری از Toxoplasma gondii
شواهد زیادی نشان می‌دهند که انگل پس از ورود به بدن جاندار سراغ اندام تناسلی و مخصوصا اسپرم می‌رود. اگرچه دانشمندان مطمئن هستند که Toxoplasma gondii به اسپرم جانوران آسیب می‌رساند، اما به‌خاطر دلایل گوناگون امکان بررسی دقیق روی انسان‌ها را ندارند.البته برخی افراد با نتایج جدید مخالف هستند. آنها تاکید می‌کنند که با وجود عدم افزایش نرخ آلودگی به انگل Toxoplasma gondii در کشورهای ثروتمند، شاهد افزایش میزان ناباروری مردان در دهه‌های اخیر بوده‌ایم. در نتیجه انگل شناسایی‌شده تنها می‌تواند تکه‌ای از یک پازل بزرگ باشد.در هر صورت پیشنهاد می‌شود تا جایی که ممکن است از آلودگی دوری کنید. ابتلا به این انگل در دوران بارداری سبب سقط جنین و یا مشکلات مادرزادی در نوزاد خواهد شد. اگر هم سیستم ایمنی بدن شما ضعیف باشد، در خطر مرگ قرار می‌گیرید. توجه به بهداشت گربه خانگی، تمیز کردن مرتب ظرف مدفوع جانور و شستن کامل دست با مواد شوینده می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.علاوه بر این، همیشه از خوردن میوه‌های روی درختان، شیر تازه گاو یا آب چشمه خودداری کنید. پختن گوشت با دمای بالا نیز در این زمینه مفید است. شاید با این کارهای ساده بتوانید از آلودگی به انگل Toxoplasma gondii جلوگیری کرده و شانس خود برای باروری را با داشتن اسپرم سالم افزایش دهید.
