توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و عبور از ناترازی

 تشدید ناترازی برق دولت چهاردهم را به سمت توسعه هرچه بیشتر انرژی های تجدیدپذیر سوق داد. بر همین اساس مسعود پزشکیان رئیس جمهور همواره از ابتدای دولت چهاردهم بر رفع موانع و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر داشته است.
در همین زمینه محسن طرزطلب رئیس سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری برق ایران (ساتبا) اعلام کرده که اکنون ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های تجدیدپذیر یک‌هزار و ۷۱۰ مگاوات است و ابراز امیدواری کرده تا پایان شهریورماه پنج‌هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و عمدتا نیروگاه خورشیدی خواهیم داشت.
وی گفت: ظرفیت ۳۰ هزار مگاوات تجدیدپذیر هدفگذاری شده برای کشور به عنوان ظرفیت حداقلی در حال پیگیری است و باید سهم آن از تامین انرژی کشور از ۱.۷ درصد کنونی به حدود پنج درصد برسد.
معاون وزیر نیرو ادامه‌داد: در کشورهای توسعه یافته، ۳۰ درصد ظرفیت نصب شده به انرژی های تجدیدپذیر اختصاص یافته که این عدد در چین، ۵۰ درصد ظرفیت نصب شده را شامل می‌شود.
وی بیان‌داشت: کشورهای جهان در حال افزودن ظرفیت تجدیدپذیرها به صورت صعودی هستند؛ به عنوان مثال ۲۱ درصد ظرفیت‌های منصوبه تجدیدپذیرهای آلمان به نیروگاه های خورشیدی این کشور اختصاص دارد.
طرزطلب از برنامه‌ریزی برای تحقق ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا پایان سال با کمک بخش خصوصی و طبق زمان بندی انجام شده خبر داد و گفت: ساتبا متعهد شده که با هفت‌هزار مگاوات ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به کمک ناترازی بیاید و البته بخش خصوصی نیز اقدام های خوبی انجام داده و مطمئن هستیم که عملیات اجرایی ساخت سه‌هزار تا چهار هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر نیز توسط بخش خصوصی آغاز می‌شود تا بتواند به کشور در پیک برق سال آینده کمک کند.
وی اضافه‌کرد: مشکل صنعت برق هم در پیک روز و هم در پیک شب است که اگر بتوانیم در پیک روز از نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت قابل توجه آن استفاده کنیم و از ظرفیت نیروگاه های برقابی در پیک شب استفاده کنیم، تعادل برقرار می‌شود.
این مقام مسئول خاطرنشان‌کرد: واقعیت این است که ساخت پنج‌هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی، داستانی از همکاری ملی و تلاشی مشترک میان دولت، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای عبور از تاریکی در روزگاری است که سایه ناترازی انرژی بر تابستان پیشِ‌رو سنگینی می‌کند و گرچه ممکن است تامین برق پایدار در تابستان امسال همچنان با چالش‌هایی همراه شود، اما تلاش جمعی برای ساخت و راه‌اندازی هزاران مگاوات نیروگاه پاک، نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر است، چرا که این پروژه تنها یک پروژه فنی نیست؛ «پروژه همدلی» است

پیشرفت پروژه‌های نیروگاه‌های تجدیدپذیر چگونه محقق شد؟

به گفته معاون وزیر نیرو، ساتبا می‌توانست بر طبق نقش خود فقط نقش تسهیل گری را دنبال کند، اما با اجبار و به دستور رئیس جمهور به موضوع ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر وارد و قرار شد آنها را پس از اتمام ساخت به بخش خصوصی واگذار کند.
طرزطلب افزود: دولت چهاردهم نمی توانست مردم را در حال رنج کشیدن ببیند، چرا که قطع برق در استان هایی همچون خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان قابل تحمل نیست، بنابراین منتظر بخش خصوصی نماند آن هم با گرفتاری‌هایی که در کشور در حوزه تامین منابع مالی وجود داشت؛ ساتبا به عنوان مجری این پروژه تلاش کرد، خود آغازگر این فعالیت شود.وی خاطرنشان‌کرد: برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی که توانایی ساخت آنها با هزینه کمتر نسبت به سایر انواع نیروگاه ها و در مدت کوتاه تری وجود داشت، نقاطی با همفکری اعضای ساتبا، شناسایی شد که نیازی به خطوط انتقال و پست توزیع و فوق توزیع نداشتند که در این صورت با تامین منابع مالی برای سرمایه گذار می شد در مدت کوتاهی، نیروگاه خورشیدی را به مدار رساند.
رئیس سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری برق ایران ادامه‌داد: در نتیجه شرکت‌های توزیع برق و برق منطقه ای مامور شدند که این نقاط را به ساتبا معرفی کنند. بر این اساس حدود یک‌هزار و ۴۰۰ نقطه در کشور، شناسایی و بعد از بررسی کارشناسی یک‌هزار نقطه برای احداث نیروگاه های خورشیدی سه مگاواتی انتخاب شد.
وی اهار داشت: به این منظور تصمیم گرفته شد تجهیزات نیروگاهی به صورت مودلار (به معنای داشتن اجزای جداگانه و قابل تعویض)، خریداری و زیر فیدرها (منبع تغذیه) نصب شود تا بخشی از ناترازی‌های برق جبران شود و در نتیجه این ایده از سوی دولت حمایت شد.

فعالیت مزرعه های خورشیدی در کشور

طبق اعلام وزارت نیرو، برای این منظور، پیمانکاران در ۳۱ استان کشور و هفت کلان شهر ۸۵۶ نقطه نهایی و شناسایی شده را تحویل گرفتند و عملیات اجرایی ساخت سه‌هزار مگاوات نیروگاه های خورشیدی سه مگاواتی آغاز شد. در این میان همچنین تصمیم به ساخت مزرعه‌های بزرگ خورشیدی گرفته و قرار شد دولت منابعی برای این موضوع درنظر بگیرد که البته با تاکید رئیس جمهور، از یک ماه و نیم گذشته منابعی در اختیار ساتبا قرار گرفته است.
از آنجا که ظرفیت تولید تجهیزاتی همچون پنل و اینورتر و … در کشور بیش از یک‌هزار و ۲۰۰ مگاوات نبود، ساتبا مجبور شد با اجازه رئیس جمهور و مراجع ذیربط و برای رفع ناترازی در کوتاه مدت اقدام به واردات تجهیزات نیروگاهی کند. بنابراین برای سرعت بخشیدن به کار، یک سری تجهیزات همچون سازه‌های فلزی از مسیر ریلی و با هزینه بیشتر وارد شد، ضمن اینکه مسیر ریلی چین به ایران هم با توسعه تجدیدپذیرها نونوار خواهد شد.
معاون وزیر نیرو گفت: طبق وعده داده شده به رئیس جمهور و در صورت تخصیص به موقع منابع مالی به میزان ۱.۵ میلیارد دلار، همه تجهیزات مورد نیاز هفت‌هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی شامل پنج‌هزار مگاوات نیروگاه در حال احداث و ۲ هزار مگاوات تجهیزات نیروگاهی تا اوایل مردادماه وارد کشور می‌شود.
طرزطلب ضمن اشاره به عقیده رئیس جمهور گفت که «اگر برق نباشد درآمد صادراتی وجود نخواهد داشت، بنابراین هر پولی نیاز است باید در اختیار وزارت نیرو قرار گیرد»، گفت: برای تخصیص منابع ارزی نیاز بود مقررات اجازه دهد که در نتیجه آن ۲۰ درصد ۱.۵ میلیارد دلار مورد نیاز در اختیار ساتبا قرار گرفت.
رییس ساتبا پیش بینی کرد ۲۰ هزار کانتینر ۴۰ فوتی وارد کشور شود تا به ۸۵۶ نقطه در ۳۱ استان و در ساختگاه‌های نیروگاه‌های خورشیدی ارسال شوند.طرزطلب ابراز امیدواری کرد وعده ها در پایان شهریور تحقق یابد تا شرمنده مردم نشود و خاطرنشان کرد: هموطنان ایران در هفته های آتی، فرزندان خود را در همه شهرستانها در حال نصب نیروگاه برای کمک به رفع ناترازی برق خواهند دید.آنچه بسیار شفاف است، حرکت توسعه انرژی های تجدیدپذیر با آغاز کار دولت چهاردهم و حمایت های همه جانبه و توجه خاص رئیس جمهور، تقویت و سبب استقبال بیشتر سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در این حوزه از ظرفیت‌های کیلووات تا مگاواتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر شده است. برای پاسخ به این استقبال بی‌نظیر، ساتبا برای تشویق بیشتر سرمایه‌گذاران، بسته حدود ۱۴ بندی در موضوعاتی همچون زمین، بحث های زیست محیطی، تامین مالی، مسائل گمرکات و وزارت صمت و … تنظیم و آذرماه سال گذشته توسط دولت، ابلاغ شد تا فعالیت در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر تسریع شود.
معاون وزیر نیرو درباره اقدام های موثر ساتبا برای حمایت از بخش خصوصی و پروژه های مردمی، خاطرنشان کرد: توانستیم منابع درنظرگرفته شده را به عنوان اهرم توسعه، در اختیار بانک ها قرار دهیم و تسهیلات به پروژه های سامانه های خوشیدی کیلوواتی و نیروگاه های یک مگاواتی و دو مگاواتی بدهیم؛ تسهیلاتی نیز از ردیف اشتغالزایی تبصره ۱۸ بودجه سال قبل در اختیار ساتبا قرار گرفت که امروز فرایند را طی کرده است.

صندوق توسعه ملی در خدمت توسعه تجدیدپذیرها

وی، محل تامین منابع مالی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی، دانست و افزود: اعتباراتی نیز باید از منابع ارزی کشور پرداخت شود، چرا که در ردیف بودجه برای آن پیش بینی نشده است.
به گفته معاون وزیر نیرو، بخش خصوصی می تواند از منابع صندوق توسعه ملی استفاده کند و مشکل اینجاست که وقتی سرمایه‌ گذاران می خواهند تسهیلات دریافت کنند باید مسیر را از طریق بانک های عامل طی کنند؛ بانک های عامل نیز به دنبال دریافت وثایق مطمین هستند تا اصل و فرع پول برگردد؛ به عنوان مثال بانک از سرمایه گذار می خواهد در ازای ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری، ۸۰ میلیون دلار وثیقه دریافت کند که هیچ کجای دنیا چنین موضوعی وجود ندارد. به عبارتی دیگر اگر بانک ها وثایقی به غیر از قراردادهای منعقده سرمایه گذار با ساتبا دریافت کند، اقدام سرمایه گذاران برای ادامه فعالیت در این زمینه دشوار می شود؛ وثیقه درخواست شده بانک ها شامل ملک و … است که در واقع امکان پذیر نیست.
طرزطلب پیشنهاد کرد: بانک های عامل قرارداد را به عنوان وثیقه قبول کنند و راهکار این است که با کمک بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه، رئیس جمهور و وزارت نیرو، برنامه ای عملیاتی شود که برق تولیدی نیروگاه های جدیدالتاسیس در اختیار صندوق توسعه ملی قرار گیرد و صندوق مطمین شود که می تواند برق را در بازار بفروشد.
طبق اعلام وزارت نیرو، ساتبا در حال تلاش برای حل این مساله است؛ در همین راستا نامه ای به رئیس جمهور ارسال شده و رییس جمهور هم با این موضوع موافق است؛ در تلاش برای دریافت اذن رهبری هستند که در صورت موافقت، صندوق توسعه ملی مالک برق تولیدی خواهد بود و متقاضیان موظف می شوند برق را فروخته و پول صندوق را بدهند در غیر این صورت صندوق مالک آن خواهد بود.
همزمان نیز بازارهای مطمین برای توسعه سرمایه گذاری در حوزه انرژی های تجدیدپذیر در حال توسعه است تا سرمایه گذاران بیشتری بتوانند با اطمینان خاطر بیشتری به سرمایه گذاری بپردازند؛ آنچانکه معامله برق در تابلوی برق سبز بورس انرژی به هر کیلووات ۶ هزار و ۷۰۰ تومان رسیده است که پیش بینی می شود تا یک ماه آینده با توجه به رشد تقاضا، قیمت آن به بیش از ۱۰ هزار تومان خواهد رسید.