در حالی که شاخص کل بورس در روز جاری به محدوده ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد رسید، ارزش معاملات خرد بازار همچنان در سطح پایینی قرار دارد. عوامل مؤثر بر افت ارزش معاملات و از تأثیر بی‌اعتمادی شکل‌گرفته میان سرمایه‌گذاران نسبت به آینده بازار باید اشاره کرد.
درباره افت شدید شاخص کل بورس حاصل اقداماتی است که در هفته‌های اخیر از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار انجام شده است؛ از کاهش ضریب اعتباری که مانعی برای فعالیت صندوق‌های اهرمی شده تا انتشار نامه‌ای که مانع واگذاری سایپا به بخش خصوصی شد. نتیجه این اقدامات، بی‌اعتمادی مجدد به بازار سرمایه بوده است.
ماجرا از جایی آغاز شد که شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا نامه‌ای منتشر کرد که در آن خواستار تعلیق فرآیند واگذاری سایپا شده بود؛ این در حالی بود که شرکت سایپا به‌طور رسمی اقدام به آگهی واگذاری کرده بود. هرچند یک روز بعد، وزیر صمت و سازمان خصوصی‌سازی اعلام کردند که واگذاری سایپا همچنان در دستور کار قرار دارد، اما انتشار این نامه به‌شدت به اعتماد عمومی بازار ضربه زد.
از همان روز انتشار نامه، بازار دیگر روی خوش به خود ندید. نه‌تنها ارزش معاملات کاهش یافت، بلکه شاهد خروج پول حقیقی، افت قیمت سهام گروه خودرویی و افزایش فشار فروش در کلیت بازار بودیم. حتی خبر‌های مثبت درباره مذاکرات سیاسی نیز دیگر اثرگذاری سابق را ندارند و بازار به آنها واکنش نشان نمی‌دهد.
آن‌چه امروز در بازار شاهد هستیم، نتیجه سوء مدیریت در ساختار اقتصادی کشور است.
حجم معاملات؛ سیگنالی برای خروج؟
بررسی حجم معاملات طی دو ماه گذشته هشدار‌هایی را درباره وضعیت بازار دربرداشته است. از مدت‌ها پیش درباره کاهش حجم معاملات هشدار داده بودیم. زمانی که بازار در محدوده ۲۰ تا ۲۲ هزار میلیارد تومان معامله می‌کرد، مشخص بود که عمده خریداران، سرمایه‌گذاران خرد هستند که تمایلی به فروش سریع ندارند. اما به‌مرور و به‌ویژه پس از نامه سایپا، حجم بازار کاهش یافت و اکنون افت ارزش معاملات کاملاً مشهود است.
در حال حاضر، میانگین پنج‌روزه ارزش معاملات بازار حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان است، در حالی که میانگین ۲۲ روزه به ۱۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. این کاهش آشکار، نمادی روشن از بی‌اعتمادی و تزلزل روانی فعالان بازار است.
اثر ناترازی‌ها و اخبار سیاسی بر بورس
بازار سرمایه تنها بخشی از اقتصاد کشور است و به‌شدت از ناترازی‌های ساختاری در سایر بخش‌ها تأثیر می‌پذیرد. ما هنوز با مشکلات عمده‌ای در حوزه انرژی، بودجه و بانک مرکزی روبه‌رو هستیم. در چنین شرایطی، تنها عاملی که طی ماه‌های گذشته موجب تحرک نسبی بازار شده، امید به توافق در مذاکرات سیاسی بوده است.
طولانی شدن روند مذاکرات و نبود اخبار قطعی، باعث شده بازار در فاز اصلاح باقی بماند. گرچه برخی نشانه‌ها از نزدیکی به توافق حکایت دارند، اما تجربه نشان داده است که تنها وقوع یک تحول سیاسی جدی می‌تواند موجب بازگشت بازار به مسیر صعودی شود.
چرخش بازار در گرو سه عامل
سه عامل اصلی برای بازگشت بازار به فاز مثبت، حفظ حمایت تکنیکالی محدوده ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد، افزایش حجم معاملات که باید در مرحله اول معاملات بازار سرمایه باید بالای ۱۲ هزار میلیارد تومان باشد و دستیابی به توافق سیاسی مؤثر برای کاهش ریسک‌های کلان را عواملی موثر برای حرکت صعودی دوباره بازار سرمایه داشته‌اند.
